Diplura
Bu küçük, gözleri olmayan eklembacaklılar Hexapoda içerisinde ilkel böceklerden biridir. Bir çift uzun, inci yapıda antene ve bir çift segmentli duyusal yapıya (cerci) sahiptirler. Japygidae familyasında cerci güçlü kıskaçlara dönüşmüştür.
Diplura bireyleri nemli topraklarda, yaprak yada humus aralarında yaşarlar. Abdomen segmentlerinin çoğunda, altta vücut su dengesini ayarlayan ve çevreden nemi absorbe eden yapılar bulunur.
Çoğu Diplura predatördür. Toprakta yaşayan akar, böcek larvası, Collembola türleri ve hatta diğer Diplura bireylerini avlarlar. Bitki artıklarında ve fungal misellerle de beslenebilirler. Ancak çoğu avlanmayı tercih eder .
Ekonomik Önemi
Diplura takımına bağlı türler genelikle yaprak döküntüleri arasında yaşarlar. Ayrıştırıcı kommunitenin bir parçasıdır ve organik besinlerin doğaya tekrar kazandırılmasını sağlarlar. Diplura türlerinden hiçbiri zararlı değildir .
Bunları Biliyor musunuz?
* Ayrı cinsiyetlidir ve dölleme haricidir. Erkek sperm paketi (spermatophores) üretir ve küçük bir sapçık ile vücudun altına bağlar. Dişi sperm paketini alır ve yumurtalarını küçük sapçıklarla paketin içine bırakır. Daha sonra bu sperm paketi ve yumurtalar çatlak ve yarıklara konarak nimf çıkışları beklenir.
* Erkek Diplura bireyleri her hafta 200’ün üzerinde sperm paketi üretirler. Bu gereklidir çünkü spermler sperm paketinin içinde iki gün yaşayabilirler.
* Bazı Diplura takımı türleri kaza sonucunda cercilerini kaybedebilirler. Ancak kopan cerci tekrar yenilenebilir. Bu özelliğin kazanılması düşmanlarından kaçma mekanizmasının geliştirilmesi olarak düşünülebilir. Buna benzer davranışlar Phasmida takımı türlerinde ve kertenkelelerde de görülmektedir.
* Diplura ve bazı Phasmida türleri (Phasmatodea) vücutlarından kopan parçaları tekrar yenileyebilen tek eklembacaklılardır. Bacaklar, anten ve cerci birçok deri değiştirmeden sonra yenilenebilir. Bazı kabuklularda (yengeç ve ıstakoz gibi) yitirilen bacak ve kıskaçlarını yenileyebilirler .
Gökhan Aydın
Isparta-2016
Fotoğraf:alchetron
