Coelotes vignai

Harika bir örümcek türü daha! Coelotes vignai, Agelenidae familyasına (Huni Ağ Örümcekleri) ait, özellikle Türkiye'ye özgü (endemik) bir örümcek türüdür. Bu tür de Coelotes cinsinin diğer üyeleri gibi genellikle yer altında veya oyuklarda tünel ağları kurmalarıyla bilinirler.

Coelotes vignai: Detaylı Bilgiler

Türkçe Adlandırma: Coelotes vignai için yaygın olarak kabul görmüş spesifik bir Türkçe isim bulunmamaktadır. Bilimsel adıyla anılması daha yaygındır. "Coelotes" cinsi, Yunanca "koilos" kelimesinden türemiş olup "oyuk" veya "çukur" anlamına gelir ve bu örümceklerin tünel şeklindeki ağlarına atıfta bulunur. "Vignai" ismi, türü keşfeden veya tanımlayan bilim insanına (muhtemelen Augusto Vigna Taglianti'ye) atfen verilmiş olabilir.

Coelotes vignai, Agelenidae familyasına ait orta boyutlu, zehirli bir örümcek türüdür. İlk kez 1978 yılında İtalyan araknolog Paolo Marcello Brignoli tarafından tanımlanmıştır. Bu türün yayılışı sınırlıdır ve Türkiye'ye endemik olduğu bilinmektedir.

Taksonomik Sınıflandırma ve Dağılım

Taksonomik Konum

Coelotes vignai'nin bilimsel sınıflandırması şu şekildedir:

• Alem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
• Şube (Phylum): Arthropoda (Eklembacaklılar)
• Sınıf (Class): Arachnida (Örümcekgiller)
• Takım (Order): Araneae (Örümcekler)
• Infra Takım (Infraorder): Araneomorphae (Gerçek Örümcekler)
• Familya (Family): Agelenidae C. L. Koch, 1837 (Huni Ağ Örümcekleri)
• Cins (Genus): Coelotes Blackwall, 1841
• Tür (Species): Coelotes vignai Brignoli, 1978

Coğrafi Dağılım ve Türkiye'deki Durumu

Coelotes vignai, Dünya Örümcek Kataloğu'na göre Türkiye'ye endemik bir türdür. Orijinal tanımı, Türkiye'nin Bolu ilindeki Abant Dağları'ndan alınan dişi örnekler temelinde yapılmıştır. Daha sonraki araştırmalarda, bu türün erkek örnekleri de yine aynı tip lokalitesinden (Bolu, Abant Dağları) tanımlanmıştır.

Bu durum, Coelotes vignai'nin Türkiye faunası için oldukça önemli bir tür olduğunu ve doğal yayılışının Türkiye ile sınırlı olduğunu göstermektedir. İstanbul'da doğrudan bir kaydı olmasa da, Batı Karadeniz ve çevresindeki uygun ormanlık ve dağlık habitatlarda bulunma olasılığı yüksektir. Özellikle nemli Euxine-Colchic geniş yapraklı ormanlarda yayılış gösterdiği düşünülmektedir.

Fiziksel Özellikler

• Boyut: Orta boyutlu bir örümcektir. Dişiler erkeklerden biraz daha büyük olabilir.
• Dişi: Vücut uzunluğu yaklaşık 5.40 mm (karapaks uzunluğu 2.60 mm) civarında kaydedilmiştir. Ancak bazı raporlarda 9.3 mm'ye kadar dişi boyu da belirtilmiştir.
• Erkek: Vücut uzunluğu yaklaşık 8.1 mm (prosoma uzunluğu 3.9 mm) civarında kaydedilmiştir.
• Renk: Genellikle soluk kahverengi ile koyu grimsi tonlarda olabilir.
• Karapaks (Ön Gövde): Soluk kahverengi, daha koyu submedyan bantlar (orta hattın yanlarındaki bantlar) ve siyah göz bölgesi ile karakterizedir.
• Bacaklar: Sarımsı kahverengi, halkalı olabilir.
• Karın (Opisthosoma): Dorsal olarak koyu grimsi, daha soluk chevron desenleri (V şekilli desenler) ve ventral olarak soluk grimsi olabilir.
• Ayırt Edici Özellikler:Tünel Ağları: Coelotes cinsinin üyeleri, genellikle yer altında, taşların, kütüklerin altında veya ağaç kökleri arasında tünel şeklinde, huniye benzeyen ağlar kurarlar. Ağın girişi genellikle genişler ve zeminde bir ipek örtü oluşturur.
• Genital Morfoloji: Tür teşhisi için, özellikle erkek palpleri ve dişi epigyn (üreme organları) gibi kopulasyon organlarının morfolojisinin detaylı incelenmesi esastır. Erkek palpi, dorsal kymbiyal çıkıntı (cymbial flange) ve palpal tibianın üzerindeki özel yapısı ile tanınır. Dişide ise epigyn, frontal giriş açıklıkları ve kopulasyon kanallarının seyri ile karakterizedir. Özellikle, Coelotes luculli gibi yakın akraba türlerle morfolojik benzerlikler gösterebilir, ancak genital yapılarındaki farklılıklar ayırt edicidir.
• Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Coelotes vignai, Türkiye'nin endemik örümceklerinden biridir ve özellikle Bolu Abant Dağları gibi Karadeniz ikliminin etkili olduğu nemli ormanlık alanlarda yaşar. Diğer huni ağ örümcekleri gibi gizli bir yaşam sürer ve ağlarını korunaklı yerlere kurar. Zehirleri insanlar için genellikle tehlikeli değildir; bu türler ekosistemdeki küçük böcek popülasyonlarının dengelenmesinde önemli rol oynar ve doğal yaşamın bir parçasıdır."

Yaşam Biçimi ve Habitat

• Yuva Yapısı: Coelotes vignai, genellikle taşların ve kütüklerin altında veya ağaç kütüklerindeki çürük deliklerde ipek kaplı bir tünel ağı inşa eder. Bu tünel, av için bir tuzak ve örümcek için bir sığınak görevi görür.
• Habitat Tercihi: Türkiye'deki kayıtlarına dayanarak, özellikle mesofilik Euxine-Colchic geniş yapraklı ormanlar gibi nemli, ılıman ormanlık alanlarda ve dağlık bölgelerde (örn. Abant Dağları) bulunur. Genellikle zemin seviyesinde, yaprak döküntüsü altında veya ağaç köklerinin arasında yaşar.
• Yaşam Tarzı: Ağlarının içinde pusu kurarak avlanan pasif avcılardır. Gün boyunca tünelin içinde gizlenirler ve ağa takılan avı yakalamak için hızla dışarı fırlayarak onu yakalarlar.

Beslenme ve Üreme

• Diyet: Etçil (karnivor) türlerdir. Başlıca avları, ağlarına takılan küçük böcekler, diğer omurgasızlar ve karıncalar olabilir.
• Üreme: Üreme döngüleri ve spesifik detaylar hakkında sınırlı bilgi bulunmakla birlikte, dişilerin yumurtalarını ipekten yapılmış bir yumurta kesesi (kokon) içine bırakarak koruduğu tahmin edilmektedir. Coelotes cinsinin diğer üyelerinde olduğu gibi, yavrular yumurtadan çıktıktan sonra bir süre annelerinin ağında kalabilirler.

Zehir ve Tıbbi Önem

• Zehirli Olup Olmadığı: Evet, tüm gerçek örümcekler gibi Coelotes vignai de zehirlidir. Avlarını felç etmek ve sindirmek için zehir kullanırlar.
• İnsanlar İçin Tehlikesi: Coelotes vignai'nin insanlar için tehlikesi düşüktür ve genellikle zararsız kabul edilir. Zehirlerinin insanlar üzerinde klinik olarak önemli sistemik etkilere yol açtığına dair herhangi bir rapor bulunmamaktadır. Isırıkları nadirdir ve genellikle sadece örümcek kendini tehdit altında hissettiğinde (örn. yanlışlıkla ezildiğinde veya ele alındığında) savunma amaçlı gerçekleşir.
• Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Türkiye'ye özgü bir tür olan Coelotes vignai'nin zehri, insanlar için genellikle ciddi bir sağlık riski oluşturmaz. Bir ısırık durumunda, arı sokmasına benzer şekilde lokal ağrı, kızarıklık ve şişlik gibi hafif semptomlar görülebilir. Bu semptomlar genellikle kısa sürede kendiliğinden geçer ve tıbbi müdahale gerektirmez. Ancak nadiren de olsa alerjik reaksiyonlar görülebileceği unutulmamalıdır."
• Isırık Durumunda Beklenen Etkiler: Olası bir ısırık durumunda görülebilecek semptomlar şunları içerebilir:
• Isırık bölgesinde hafif ağrı, kızarıklık ve şişlik.
• Kaşıntı veya hafif bir rahatsızlık hissi.
• Bu semptomlar genellikle kısa sürede (birkaç saat ila birkaç gün içinde) kendiliğinden geçer.
• Tedavi Prosedürü (İlk Yardım): Özel bir antidot bulunmamaktadır. Tedavi genellikle semptomatik ve destekleyicidir:

1. Sakin Kalın: Panik yapmaktan kaçının.
2. Isırık Bölgesini Temizleyin: Sabun ve su ile nazikçe yıkayın.
3. Soğuk Uygulayın: Ağrı ve şişliği azaltmak için buz paketi veya soğuk kompres uygulayın.
4. Ağrı Kesici: Ağrı ve rahatsızlık için reçetesiz satılan ağrı kesiciler (örneğin parasetamol veya ibuprofen) kullanılabilir.
5. Tıbbi Yardım: Semptomlar şiddetlenirse (örn. aşırı şişlik, yayılan kızarıklık, şiddetli ağrı), alerjik bir reaksiyon belirtileri (nefes darlığı, kurdeşen, yüz veya boğazda şişlik) ortaya çıkarsa veya ısırık bölgesinde enfeksiyon belirtileri varsa bir sağlık profesyoneline başvurulmalıdır. Ancak bu durumlar, bu tür örümcekler için oldukça nadirdir.

Türkiye'deki Coelotes vignai Kayıtları

Coelotes vignai, Türkiye'de bulunan ve kaydedilmiş, aynı zamanda Türkiye'ye endemik olduğu belirtilen bir örümcek türüdür. Orijinal tanımı Bolu'daki Abant Dağları'ndan yapılmıştır ve erkek bireyleri de aynı lokaliteden tanımlanmıştır. Türkiye'deki endemik örümcek türleri listelerinde de yer almaktadır. Bu durum, türün Türkiye'nin doğal biyoçeşitliliği için önemli bir parça olduğunu göstermektedir. İstanbul'da doğrudan bir kaydı olmasa da, genel Türkiye faunası açısından önemlidir.

Bilgi ve Araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar

1. World Spider Catalog (WSC): Örümcek taksonomisi, tür bilgileri ve dağılımları için en güncel ve kapsamlı veritabanlarından biridir.
2. Kaynağa Erişim: World Spider Catalog (2024). World Spider Catalog. Version 25.5. Natural History Museum Bern, online at http://wsc.nmbe.ch. doi: 10.24436/2 (Erişim tarihi: 16 Haziran 2025).
3. "Coelotes vignai Brignoli, 1978 (Araneae: Agelenidae) from Turkey: first description of male and annotations on terminology of copulatory organs" - Dimitrov D K, Jäger P (2021): Bu makale, C. vignai'nin erkek bireyini ilk kez tanımlamakta ve türün morfolojisi, dağılımı ve yakın akrabalıkları hakkında detaylı bilgi sunmaktadır. Türkiye'deki konumunu açıkça belirtir. Kaynağa Erişim: https://bdj.pensoft.net/article/73127/download/pdf/ (Erişim tarihi: 16 Haziran 2025).
4. "Diversity and Conservation of Endemic Spiders (Arachnida: Araneae) in Turkey" - O. Seyyar, N. Topçu, M. Demir (2017): Türkiye'deki endemik örümcek türlerini listeleyen bir makaledir ve Coelotes vignai'yi de içermektedir.
5. Kaynağa Erişim: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/428586 (Erişim tarihi: 16 Haziran 2025).
6. "New taxonomic and faunistic data on the funnel-weavers (Araneae, Agelenidae) of Turkiye and the Caucasus, with five new species" - Alıci, T., & Özkütük, R. S. (2024): Bu makale, Türkiye ve Kafkasya'daki huni ağ örümcekleri hakkında yeni taksonomik ve faunistik veriler sunar ve Coelotes vignai'nin morfolojik detaylarını da içerebilir.
7. Kaynağa Erişim: https://zookeys.pensoft.net/article/135249/ (Erişim tarihi: 16 Haziran 2025).
8. GBIF (Global Biodiversity Information Facility): Türün taksonomik bilgileri ve dünya üzerindeki gözlem kayıtları.
9. Kaynağa Erişim: https://www.gbif.org/species/2141259 (Erişim tarihi: 16 Haziran 2025).
10. Brignoli, P. M. (1978): Türün orijinal tanımlamasını içeren bilimsel yayın.
11. Brignoli, P. M. (1978). Ragni di Turchia. IV. Specie nuove o interessanti delle famiglie Agelenidae, Hahniidae, Oxyopidae e Lycosidae (Araneae). Annali del Museo Civico di Storia Naturale Giacomo Doria 82: 95-103. (Erişim tarihi: 16 Haziran 2025).