Coelotes atropos
Harika bir örümcek türü daha! Coelotes atropos, Agelenidae familyasına (Huni Ağ Örümcekleri) ait, Avrupa genelinde yayılış gösteren bir örümcek türüdür. Bu cinsin üyeleri, genellikle yer altında veya oyuklarda tünel ağları kurmalarıyla bilinirler.
Coelotes atropos: Detaylı Bilgiler
Türkçe Adlandırma: Coelotes atropos için yaygın olarak kabul görmüş spesifik bir Türkçe isim bulunmamaktadır. "Bodentrichterspinne" gibi Almanca isimleri veya "Dark Funnelweb Spider" gibi İngilizce isimleri mevcuttur. Bilimsel adıyla anılması daha yaygındır. "Coelotes" cinsi, Yunanca "koilos" kelimesinden türemiş olup "oyuk" veya "çukur" anlamına gelir ve bu örümceklerin tünel şeklindeki ağlarına atıfta bulunur. "Atropos" ise, Yunan mitolojisindeki Kader Tanrıçaları'ndan biridir ve ipi kesen, yani yaşamı sonlandıran tanrıçadır. Bu ismin verilme nedeni tam olarak açık olmasa da, örümceğin avına karşı ölümcül etkinliğini veya karanlık görünümünü çağrıştırabilir.
Coelotes atropos, Agelenidae familyasına ait orta ila büyük boyutlu, zehirli bir örümcek türüdür. İlk kez 1830 yılında Charles Athanase Walckenaer tarafından tanımlanmıştır. Avrupa genelinde yayılış gösterir, özellikle Batı Avrupa ve Orta Avrupa'da sıkça rastlanır. Coelotes terrestris gibi diğer Coelotes türleri ile oldukça benzerlik gösterir ve bu türlerin ayrımı genellikle genital morfolojinin detaylı incelenmesini gerektirir.
Taksonomik Sınıflandırma ve Dağılım
Taksonomik Konum
Coelotes atropos'un bilimsel sınıflandırması şu şekildedir:
- Alem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
- Şube (Phylum): Arthropoda (Eklembacaklılar)
- Sınıf (Class): Arachnida (Örümcekgiller)
- Takım (Order): Araneae (Örümcekler)
- Infra Takım (Infraorder): Araneomorphae (Gerçek Örümcekler)
- Familya (Family): Agelenidae C. L. Koch, 1837 (Huni Ağ Örümcekleri)
- Cins (Genus): Coelotes Blackwall, 1841
- Tür (Species): Coelotes atropos (Walckenaer, 1830)
Coğrafi Dağılım ve Türkiye'deki Durumu
Coelotes atropos, Dünya Örümcek Kataloğu'na göre Avrupa genelinde yayılış gösterir. Özellikle Batı İngiltere, Galler ve güneybatı İngiltere'nin yüksek bölgelerinde yaygın, ancak güneydoğu İngiltere ve İskoçya'nın çoğunda bulunmamaktadır. Fransa, Belçika, Danimarka, İsveç, Almanya, İsviçre, Çek Cumhuriyeti, Polonya, Macaristan ve Romanya'da da kaydedilmiştir. Avrupa dışında bir kaydı bulunmamaktadır.
Türkiye'de bu türün yaygın olarak bulunduğuna dair açık ve yaygın bir bilimsel kayıt bulunmamaktadır. Mardin ve Çankırı'da yapılan bazı faunistik çalışmalarda Coelotes cinsinden bahseden yayınlar olsa da, spesifik olarak Coelotes atropos adının geçmesi nadirdir ve genellikle yanlış teşhis veya eski taksonomik atıflardan kaynaklanabilir. Dolayısıyla, İstanbul'da veya Türkiye'nin başka bir yerinde bu türle karşılaşmanız düşük bir ihtimaldir. Türkiye'de daha çok Coelotes cinsinin başka türleri veya Coelotes ile yakın akraba olan Eurocoelotes gibi cinsler bulunur.
Fiziksel Özellikler
- Boyut: Orta ila büyük boyutlu bir örümcektir. Dişiler genellikle erkeklerden biraz daha büyüktür.
- Dişi: Vücut uzunluğu yaklaşık 9-12 mm civarındadır.
- Erkek: Vücut uzunluğu yaklaşık 7-9 mm civarındadır.
- Renk: Genellikle kırmızımsı kahverengi, koyu kahverengi veya siyahımsı tonlarda olabilir. Vücutları sağlam ve tüylüdür.
- Prosoma (Ön Gövde/Karapaks): Kırmızımsı baş, göğüs (toraks) ve bacaklar.
- Opisthosoma (Karın): Açık kahverengi karın üzerinde merkezi bir kalp işareti (kardiyak leke) bulunabilir.
- Ayırt Edici Özellikler:Tünel Ağları: Coelotes atropos tipik olarak taşların ve kütüklerin altında veya ağaç kütüklerindeki çürük deliklerde ipek kaplı bir tünel ağı inşa eder. Bu tünel, av için bir tuzak ve örümcek için bir sığınak görevi görür.
- Görünüm Benzerliği: Tegenaria (Dev Ev Örümcekleri) türlerine benzer bir izlenim verebilir, ancak Coelotes türleri daha tıknaz yapılı, daha kısa bacaklıdır ve rahatsız edildiğinde Tegenaria kadar hızlı kaçma eğiliminde değildirler.
- Cinsiyet Morfolojisi: Coelotes terrestris gibi yakın türlerden ayrımı, patellar apofizdeki (erkeklerde palplerdeki bir yapı) üç kısa, yuvarlak çıkıntı ve dişilerdeki epijinin anterior olarak yanal şişkinliği gibi genital morfolojik özelliklerle yapılır.
- Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Coelotes atropos, Avrupa'nın ormanlık alanlarında ve dağlık bölgelerinde sıkça rastlanan bir huni ağ örümceğidir. Ağlarını genellikle yer altında veya ağaç kütüklerinde kurmaları, onları diğer bazı huni ağ örümceklerinden ayırır. Bu örümcekler ekosistemdeki böcek popülasyonlarının doğal dengesinde önemli bir rol oynarlar. Türkiye'de bulunma olasılığı düşük olduğu için, genel bir bilgi olarak değerlendirilmelidir."
Yaşam Biçimi ve Habitat
- Yuva Yapısı: Coelotes atropos, genellikle taşların altında, kütüklerin altında, yaprak döşeklerinde veya ormanlık alanlardaki ağaç oyuklarında ipek kaplı bir tünel ağı inşa eder. Bu tünel ağının girişinde, avın üzerine düşeceği veya üzerinden geçeceği düz, ipeksi bir ağ tabakası bulunabilir.
- Habitat Tercihi: Bu türler genellikle aşağıdaki gibi habitatlarda bulunur:
- Ormanlık Alanlar: Hem geniş yapraklı hem de iğne yapraklı ormanlarda yaşarlar.
- Fundalıklar ve Bozkırlar: Bitki örtüsünün olduğu açık alanlarda da görülebilirler.
- Dağlık Bölgeler: Yüksek rakımlı alanlarda da kaydedilmişlerdir.
- Nemli ve Gölgeli Alanlar: Genellikle daha nemli ve gölgeli ortamları tercih ederler.
- Yaşam Tarzı: Ağlarının içinde pusu kurarak avlanan pasif avcılardır. Gün boyunca tünelin içinde gizlenirler ve av, ağa düştüğünde veya ağda titreşim oluşturduğunda hızla dışarı fırlayarak onu yakalarlar. Erginler tüm yıl boyunca gözlemlenebilir, ancak erkekler genellikle sonbahar ve kış aylarında, dişiler ise ilkbahar ve yaz başlarında daha aktiftir. Erkekler genellikle dişilerin yuvalarında beklerken görülebilir.
Beslenme ve Üreme
- Diyet: Etçil (karnivor) türlerdir. Başlıca avları, ağlarına takılan sinekler, böcekler, karıncalar ve diğer küçük omurgasızlardır.
- Üreme: Dişiler, tek bir yumurta kesesi (kokon) üretirler ve bunu genellikle Mayıs ile Eylül ayları arasında yuvalarının içine, bir taşın veya kütüğün altına yerleştirirler. Yumurtadan çıkan yavrular, anneleri ölene kadar (genellikle sezon sonunda) annelerinin ağında kalır ve annelerinin avladığı besinlerle beslenirler. Bazı durumlarda, anne öldükten sonra yavrular annelerini yiyerek besinlerini tamamlarlar.
Zehir ve Tıbbi Önem
- Zehirli Olup Olmadığı: Evet, tüm gerçek örümcekler gibi Coelotes atropos da zehirlidir. Avlarını felç etmek ve sindirmek için zehir kullanırlar.
- İnsanlar İçin Tehlikesi: Coelotes atropos'un insanlar için tehlikesi düşüktür ve genellikle zararsız kabul edilir. Zehirlerinin insanlar üzerinde klinik olarak önemli sistemik etkilere yol açtığına dair herhangi bir rapor bulunmamaktadır. Isırıkları nadirdir ve genellikle sadece örümcek kendini tehdit altında hissettiğinde (örn. yanlışlıkla ezildiğinde veya ele alındığında) savunma amaçlı gerçekleşir.
- Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Coelotes atropos'un zehri, insan için genellikle bir arı veya sivrisinek sokmasına benzer, hafif lokal reaksiyonlara neden olur. Ağrı, kızarıklık ve şişlik gibi semptomlar görülebilir, ancak bunlar genellikle kısa sürede geçer. Bu örümcekler doğal ortamlarında yaşar ve insanlardan uzak durmayı tercih ederler. Ekosistem için faydalı canlılardır ve gereksiz yere paniğe kapılmaya gerek yoktur."
- Isırık Durumunda Beklenen Etkiler: Olası bir ısırık durumunda görülebilecek semptomlar şunları içerebilir:
- Isırık bölgesinde hafif ağrı, kızarıklık ve şişlik.
- Kaşıntı veya hafif bir rahatsızlık hissi.
- Bu semptomlar genellikle kısa sürede (birkaç saat ila birkaç gün içinde) kendiliğinden geçer ve çoğu zaman tıbbi müdahale gerektirmez.
- Tedavi Prosedürü (İlk Yardım): Özel bir antidot bulunmamaktadır. Tedavi genellikle semptomatik ve destekleyicidir:
- Sakin Kalın: Panik yapmaktan kaçının.
- Isırık Bölgesini Temizleyin: Sabun ve su ile nazikçe yıkayın.
- Soğuk Uygulayın: Ağrı ve şişliği azaltmak için buz paketi veya soğuk kompres uygulayın.
- Ağrı Kesici: Ağrı ve rahatsızlık için reçetesiz satılan ağrı kesiciler (örneğin parasetamol veya ibuprofen) kullanılabilir.
- Tıbbi Yardım: Semptomlar şiddetlenirse (örn. aşırı şişlik, yayılan kızarıklık, şiddetli ağrı), alerjik bir reaksiyon belirtileri (nefes darlığı, kurdeşen, yüz veya boğazda şişlik) ortaya çıkarsa veya ısırık bölgesinde enfeksiyon belirtileri varsa bir sağlık profesyoneline başvurulmalıdır. Ancak bu durumlar, bu tür örümcekler için oldukça nadirdir.
Türkiye'deki Coelotes atropos Kayıtları
Coelotes atropos, Dünya Örümcek Kataloğu'na göre öncelikli olarak Avrupa'da yayılış gösteren bir türdür. Türkiye'deki örümcek faunası üzerine yapılan kapsamlı çalışmalarda bu türün net bir kaydı bulunmamaktadır. Mardin ve Çankırı'da Coelotes cinsinden bahseden bazı raporlar mevcut olsa da, bunlar spesifik olarak C. atropos türünü doğrulamamaktadır. Dolayısıyla, Türkiye'de doğal olarak yaygın olmadığı kabul edilmektedir. İstanbul'da veya Türkiye'nin başka bir yerinde bu türle karşılaşma olasılığınız düşüktür.
Bilgi ve Araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi
Kaynaklar
- World Spider Catalog (WSC): Örümcek taksonomisi, tür bilgileri ve dağılımları için en güncel ve kapsamlı veritabanlarından biridir.
- Kaynağa Erişim: World Spider Catalog (2024). World Spider Catalog. Version 25.5. Natural History Museum Bern, online at http://wsc.nmbe.ch. doi: 10.24436/2 (Erişim tarihi: 16 Haziran 2025).
- araneae - Coelotes atropos - Spiders of Europe: Türün morfolojik detayları, boyutları ve Avrupa'daki dağılım bilgileri.
- Kaynağa Erişim: https://araneae.nmbe.ch/data/245/Coelotes_atropos (Erişim tarihi: 16 Haziran 2025).
- NatureSpot - Coelotes atropos: Birleşik Krallık'taki dağılımı, habitatı ve yaşam döngüsü hakkında bilgiler.
- Kaynağa Erişim: https://www.naturespot.org/species/coelotes-atropos (Erişim tarihi: 16 Haziran 2025).
- Spider Recording Scheme (SRS) - Summary for Coelotes atropos: Birleşik Krallık'taki dağılımı, habitatı ve ekolojisi hakkında detaylı bilgi.
- Kaynağa Erişim: https://srs.britishspiders.org.uk/portal.php/p/Summary/s/Coelotes+atropos (Erişim tarihi: 16 Haziran 2025).
- Picture Insect - Coelotes atropos Spider Species Overview: Türün fiziksel özellikleri, davranışı, habitatı ve zehirliliği hakkında genel bilgiler.
- Kaynağa Erişim: https://pictureinsect.com/wiki/Coelotes_atropos.html (Erişim tarihi: 16 Haziran 2025).
- Wikipedia - Coelotes (Türkçe ve İngilizce): Cinsin genel bilgileri.
- Kaynağa Erişim: https://tr.wikipedia.org/wiki/Coelotes (Erişim tarihi: 16 Haziran 2025).
- https://en.wikipedia.org/wiki/Coelotes (Erişim tarihi: 16 Haziran 2025).
- GBIF (Global Biodiversity Information Facility): Türün taksonomik bilgileri ve dünya üzerindeki gözlem kayıtları.
- Kaynağa Erişim: https://www.gbif.org/species/2141339 (Erişim tarihi: 16 Haziran 2025).
