Phocoena phocoena
Genel Özellikler ve Ekoloji
Phocoena phocoena, Phocoenidae ailesine ait küçük bir dişli balina türüdür ve yetişkin bireyler 1.4–1.9 metre uzunluğa, 50–65 kg ağırlığa ulaşır. Vücut kısa ve kalın, sırt kısmı koyu gri, karın kısmı açık renklidir. Sırt yüzgeci küçük ve üçgen şekillidir. Phocoena phocoena balık ve kabuklu omurgasızlarla beslenir; genellikle sığ kıyı sularında, estuarin bölgelerde ve koylarda yaşar.
Taksonomik Sınıflandırma
Âlem (Kingdom): Animalia
Şube (Phylum): Chordata
Sınıf (Class): Mammalia
Takım (Order): Cetacea
Alt Takım (Suborder): Odontoceti
Aile (Family): Phocoenidae
Cins (Genus): Phocoena
Tür (Species): Phocoena phocoena (Linnaeus, 1758)
Davranış ve Üreme
Phocoena phocoena sosyal bir türdür; genellikle 2–20 bireyden oluşan küçük gruplar halinde yaşar. Grup içi iletişimde tıklamalar ve kısa yüksek frekanslı sesler kullanır. Üreme döngüsü yıl boyunca devam eder; dişi tek yavru doğurur ve yavru birkaç yıl anneden süt emerek beslenir. Yüzme hızı orta seviyededir ve açık denizden kıyı alanlarına geçiş yapabilirler.
Korunma Durumu ve İnsanlarla İlişkisi
IUCN Kırmızı Listesi’nde “Hassas (Vulnerable – VU)” veya bölgesel olarak “Tehlike Altında (Endangered – EN)” kategorilerinde yer alır. Balıkçı ağlarına takılma (bycatch), deniz kirliliği ve gemi trafiği türün başlıca tehditlerindendir. İnsanlara zarar vermez ve toksik değildir; ekosistemde küçük balık ve omurgasız popülasyonlarını dengeler.
Mitoloji ve Halk İnanışları
Ortak foka yunusları, kıyı topluluklarında zarif ve hızlı deniz hayvanları olarak tanınmıştır. Küçük boyutları ve sessiz davranışları nedeniyle halk hikayelerinde sakin ve gözlemci olarak tasvir edilmişlerdir. Bazı efsanelerde, balıkçılara bereket ve iyi şans getiren canlılar olarak anılmıştır.
Doğru ve Yanlış Bilinenler
Yanlış Bilinenler: Phocoena phocoena tehlikeli ve agresiftir.
Doğru Bilinenler: Phocoena phocoena tamamen zararsızdır ve toksik değildir; insanlara doğrudan tehdit oluşturmaz ve deniz ekosisteminde kritik rol oynar.
Araştırma ve Kaynak
Araştırma : Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi
Jefferson, T. A., Webber, M. A., & Pitman, R. L. (2015). Marine Mammals of the World: A Comprehensive Guide to Their Identification. Academic Press.
IUCN Red List (2020). Phocoena phocoena.
Linnaeus, C. (1758). Systema Naturae, 10th Edition.
