Helicolenus dactylopterus

Genel Özellikler

Helicolenus dactylopterus, Türkçede “Mavi Skorpit” veya “Derin Deniz İskorpiti” olarak bilinen, Scorpaenidae familyasına ait bir balık türüdür. Özellikle iri başı, büyük gözleri ve dikenlerle donatılmış yüzgeçleriyle tanınır. Gövdesi kahverengi, kırmızımsı ve morumsu tonlarda olup üzerinde koyu benekler bulunur. Ortalama 20–35 cm boyutlara ulaşır, nadiren 50 cm’ye kadar büyüyebilir. Derin sularda yaşamasıyla diğer iskorpit türlerinden ayrılır ve ekonomik değeri olan bir balıktır.

Taksonomi

• Alem: Animalia
• Şube: Chordata
• Sınıf: Actinopterygii
• Takım: Scorpaeniformes
• Familya: Scorpaenidae
• Cins: Helicolenus
• Tür: Helicolenus dactylopterus

Eski ve Yeni Adları

• Geçerli Adı: Helicolenus dactylopterus
• Eski Adları / Sinonimler: Sebastes dactylopterus (Delaroche, 1809), bazı kaynaklarda Scorpaena dactyloptera olarak da geçmiştir.

Dağılım ve Habitat

Bu tür, Kuzeydoğu Atlantik (Norveç’ten Senegal’e kadar), Akdeniz ve Karadeniz’de bulunur. Genellikle 50–1.000 metre derinliklerde, kayalık diplerde, çamurlu ve kumlu zeminlerde yaşar. Türkiye’de Ege Denizi, Akdeniz ve Karadeniz kıyılarında gözlenir.

Mitolojik ve Kültürel Bilgiler

Derin sularda yaşayan türlerin gizemli yapısı nedeniyle balıkçılar arasında “denizin ruhu” olarak anılmıştır. İspanya ve Portekiz’de gastronomik değeri yüksek olup geleneksel mutfakta yer alır. Türkiye’de ise kıyı balıkçılığında yakalanır ancak daha çok yan av olarak değerlendirilir.

Ekoloji ve Davranış

Gece aktif olan bir yırtıcıdır. Dipte yaşayan kabuklular, küçük balıklar ve yumuşakçalarla beslenir. Yavaş hareket eden, uzun ömürlü ve derin deniz ekosistemlerinde denge sağlayan bir türdür.

Doğru Bilinenler ve Yanlış Bilinenler

• Doğru: Helicolenus dactylopterus ekonomik değeri olan bir türdür ve derin deniz balıkçılığında avlanır.
• Yanlış: Halk arasında tüm iskorpit türlerinin zehirli olduğu sanılmaktadır. Bu türde dikenler bulunmakla birlikte zehir yapısı diğer Scorpaena türleri kadar güçlü değildir.

Zehir Durumu

ZEHİRLİDİR. Dorsal ve pelvik yüzgeç dikenlerinde toksin bezleri bulunur. Zehri insanlarda ağrı, şişlik ve kızarıklığa yol açabilir ancak genellikle ölümcül değildir.

İlk Yardım ve Tedavi

• Yaralı bölge 40–45°C sıcak suya batırılmalıdır.
• Yaraya batmış dikenler dikkatlice çıkarılmalı ve yara temizlenmelidir.
• Şiddetli vakalarda tıbbi yardım alınmalıdır.
• Ağrı kesici ve antibiyotik tedavisi uygulanabilir.

Araştırma ve Kaynak

Araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

• Froese, R. & Pauly, D. (eds.) (2025). FishBase.
• Whitehead, P.J.P. et al. (1986). Fishes of the North-eastern Atlantic and the Mediterranean. UNESCO.
• Heemstra, P.C. (1995). Scorpaenidae. FAO Species Catalogue.