Dysomma brevirostre
Dysomma brevirostre
Kısa Burunlu Derin Deniz Yılan Balığı
(Latince anlamı: Dysomma = "kötü kokan vücut" ya da "bozuk ağız"; brevirostre = "kısa burunlu")
Bilimsel Sınıflandırma
- Alem: Animalia – Hayvanlar
- Şube: Chordata – Kordalılar
- Sınıf: Actinopterygii – Işın yüzgeçliler
- Takım: Anguilliformes – Yılanbalığımsılar
- Familya: Synaphobranchidae – Diken solungaçlı yılan balıkları
- Cins: Dysomma
- Tür: Dysomma brevirostre (Facciolà, 1887)
Fiziksel Özellikler
- Vücut: İnce, uzun ve yılanı andırır
- Boy: Genellikle 30–50 cm civarında
- Burun: Diğer türlere göre daha kısa ve künt
- Gözler: Küçük ve derin suya uyumlu
- Solungaçlar: Kısa dikenli açıklıklarla karakteristik
- Deri: Yumuşak, grimsi–kahverengi; pürüzsüz görünümlü
- Kuyruk: Uzun ve incelerek sonlanır, yüzgeç yoktur ya da çok küçüktür
Habitat ve Yayılım
- Derin deniz bentik (dipte) türüdür
- 100–1.500 metre derinlik aralığında yaşar
- Doğu Atlantik’te özellikle Akdeniz, Batı Afrika ve Kanarya Adaları açıklarında yaygındır
- Türkiye kıyıları (özellikle Doğu Akdeniz – Mersin ve İskenderun Körfezi) çevresinde birkaç örnek kaydedilmiştir
Beslenme
- Dip canlılarıyla beslenir: Küçük kabuklular, solucanlar, yumuşakçalar
- Detritus (çürümüş organik madde) da tüketir
- Yavaş hareketli, pusu kuran bir avcıdır
Üreme ve Yavru Gelişimi
- Üreme davranışı hakkında çok az bilgi vardır
- Diğer anguilliform türlerde olduğu gibi leptocephalus larva evresi görülür
- Yavrular saydam, yapraksı ve pelajik yapıdadır
- Erişkinlik birkaç yıl sürebilir
Davranış ve Yaşam Döngüsü
- Dipte, çamur ya da kum içine gömülü yaşar
- Gece daha aktif; gündüz dipte saklanır
- Genellikle yalnız yaşar
- Doğada kaç yıl yaşadığı bilinmemekle birlikte, derin deniz türlerinde yaşam süresi uzundur
Ekolojik Rol
- Derin deniz tortularını işleyerek ekosistem temizliğinde rol oynar
- Düşük enerji harcayan avcı olarak besin zincirinde alt seviye yırtıcıdır
- Biyolojik çeşitliliğin göstergesi olarak çevresel örneklemelerde kullanılır
İnsana Zararlılık Durumu
- İnsana tamamen zararsızdır
- Doğrudan teması yoktur
- İnsan tüketimi yoktur; yenilebilir değildir
Kültürel/Tıbbi Notlar ve İlginç Bilgiler
- Türün adı (brevirostre) kısa burun morfolojisine atıfta bulunur
- yüzyılda tanımlanmış ve uzun süre Synaphobranchus türleriyle karıştırılmıştır
- Derin deniz biyolojik çeşitliliği çalışmalarında nadir bulunan ama önemli bir örnektir
Türkiye’deki Varlığı
- Akdeniz’de (özellikle Doğu Akdeniz kıyılarında) çok sınırlı da olsa rapor edilmiştir
- Mersin ve İskenderun Körfezi açıklarında R/V araştırma gemilerince birkaç birey toplanmıştır
- Türkiye’de balıkçılık açısından hedef tür değildir
- Eski kaynaklarda Synaphobranchus brevirostris olarak da geçmiştir
Yanlış Bilinenler ve Efsaneler
- Efsane: “Bu tür zehirlidir.”
- Gerçek: Zehirli değildir; ısırma refleksi bile zayıftır.
- Efsane: “Deniz yılanıdır.”
- Gerçek: Deniz yılanı değildir; yılan görünümü sadece morfolojik benzerliktir.
- Efsane: “Derin deniz balıkları insan için tehlikelidir.”
- Gerçek: Bu tür ve benzerleri insan yaşam alanlarından uzakta, pasif canlılardır.
Bilgi ve araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi
Kaynaklar
- Froese, R. & Pauly, D. (2024). FishBase: Dysomma brevirostre
- Nielsen, J.G., & Merrett, N.R. (1992). Deep-sea eel fauna of the North Atlantic
- Bauchot, M.L. (1987). Fishes of the North-eastern Atlantic and the Mediterranean
- Çiçek, E., Bilecenoğlu, M. (2011). Türkiye deniz balıkları üzerine kayıtlar
