Dussumieria acuta

Dussumieria acuta, Ringamsılar takımı Clupeiformes içinde, Ringa balığıgiller familyası Clupeidae'ye ait küçük, pelajik bir balık türüdür. Halk arasında İnce Gökkuşağı Sardalyası olarak bilinir ve adını ince, silindirik vücut yapısından ve parlak, gökkuşağı benzeri yansımalarından alır. Diğer ticari sardalya türlerinden farklı morfolojik özelliklere sahiptir.

1. Genel Bilgiler ve Taksonomik Konum

İnce Gökkuşağı Sardalyası, asıl yayılışını Hint-Batı Pasifik Okyanusu'nda gösterir. Kızıldeniz yoluyla Süveyş Kanalı'ndan geçerek Doğu Akdeniz'e ulaşmış (Lessepsiyen göçmen) veya sıcak sulara adapte olmuş bir türdür. Türkiye'de özellikle Doğu Akdeniz kıyılarının sıcak sularında seyrek olarak görülür ve ülkenin balık faunasının güneydoğu sınırındaki çeşitliliğine katkıda bulunur.

Taksonomik sınıflandırması şöyledir:

Âlem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
Şube (Phylum): Chordata (Kordalılar)
Sınıf (Class):: Actinopterygii (Işınsal Yüzgeçliler)
Takım (Order): Clupeiformes (Ringamsılar)
Aile (Family):: Clupeidae (Ringa Balığıgiller)
Cins (Genus):: Dussumieria
Tür (Species):: Dussumieria acuta (Valenciennes, 1847)

2. Fiziksel Özellikler ve Morfoloji

Boyut: Genellikle 15–20 cm uzunluğa ulaşan küçük bir balıktır.
Vücut (Ayırt Edici Özellik): Vücudu tipik sardalyaların aksine çok ince, uzamış ve silindirik bir yapıdadır. Bu, onu sardalya ve hamsi grubunun diğer üyelerinden ayırır.
Karın Bölgesi: Vücut yapısının en önemli ayırt edici özelliklerinden biri, karın bölgesinde (ventral) diğer Clupeidae üyelerinde görülen keskin ve testere dişli zırh pullarının (scute) olmaması veya çok az olmasıdır.
Renk: Sırtı genellikle yeşilimsi veya mavimsi gri renktedir. Yanları parlak gümüşi olup, ışık altında gökkuşağı benzeri, iridesan (yanardöner) yansımalar sergiler.
Gözler: Başına oranla oldukça büyük gözleri vardır.

3. Ekolojik ve Biyolojik Davranışlar

Davranış: Çoğu Clupeidae türü gibi, avcılardan korunmak ve beslenmek için büyük sürüler (schooling) halinde yaşar. Hızlı yüzücüdür ve su kolonunda aktif olarak dolaşır.
Habitat: Kıyı sularında, deniz yüzeyine yakın pelajik bölgelerde yaşar.
Diyet: Diyeti, esas olarak su kolonunda bulunan zooplankton ve küçük fitoplanktonlardan oluşur. Besin zincirinin alt katmanlarında kritik bir enerji kaynağıdır.
Üreme: Yumurtalarını suya serbestçe bırakarak ürer (pelajik yumurta). Üremesi genellikle yaz aylarında gerçekleşir.

4. Ticari Önemi ve Koruma Durumu

Ticari Değer: Türkiye sularında avcılık hacmi Karadeniz hamsisi veya Ege sardalyası kadar yüksek olmasa da, yerel olarak avlanır ve ticari değeri bulunur. Genellikle konserve, balık unu veya taze tüketim için kullanılır.
Ekolojik Rolü: Bulunduğu sıcak su ekosistemlerinde, daha büyük yırtıcı balıklar, deniz memelileri ve deniz kuşları için önemli bir besin kaynağı (forage fish) olarak işlev görür.
Koruma Durumu: Geniş coğrafi dağılımı nedeniyle küresel olarak IUCN tarafından "Asgari Endişe" (Least Concern - LC) olarak sınıflandırılmıştır. Ancak, sıcak sulara bağımlılığı ve Doğu Akdeniz'deki göçmen statüsü, onu iklim değişikliğine ve deniz ekosistemindeki sıcaklık değişimlerine karşı potansiyel olarak hassas kılmaktadır.

Araştırma: Ahmet Taşçı Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar:
Froese, R. and D. Pauly. Editors. (2024). FishBase. World Wide Web electronic publication.
Ben-Tuvia, A. (1966). Red Sea Fishes Recently Found in the Mediterranean. Copeia 1966(2): 254-275.
Whitehead, P. J. P. (1985). Clupeoid Fishes of the World. Part 1: Chirocentridae, Clupeidae and Pristigasteridae. FAO Species Catalogue Vol. 7.
Fotoğraf: https://www.inaturalist.org/photos/97556526