Parvilacerta parva

Parvilacerta parva (Boulenger, 1887)

Yaygın Adı: Küçük Yeşil Kertenkele

Tür Adı Anlamı: parva, Latince “küçük” anlamındadır; boyutuna gönderme yapılmıştır.

Bilimsel Sınıflandırma

Alem: Animalia

Şube: Chordata

Sınıf: Reptilia

Takım: Squamata

Aile: Lacertidae

Cins: Lacerta

Tür: Lacerta parva

Morfolojik Özellikler

Boy: 12–18 cm (kuyruk dahil), Lacerta türleri arasında en küçüklerinden biridir

Vücut: İnce ve narin yapılı

Renk: Sırt genellikle yeşil veya kahverengimsi; yanlarda koyu çizgiler veya benekli desenler

Karın: Sarımsı-beyaz; erkeklerde bazen mavi tonlu boğaz görülür

Ayırt Edici Özellik: Küçük boyut, ince yapı ve sırt boyunca belirgin olmamakla birlikte hafif çizgilenme

Yayılım ve Habitat

Doğal Habitat: Kuru çalılıklar, step alanlar, taşlık yamaçlar, açık ormanlık alanlar

Türkiye Yayılımı: Orta ve Doğu Anadolu (özellikle Konya, Sivas, Erzincan, Erzurum ve Van çevresi)

Dünya Yayılımı: Endemik bir türdür; Türkiye dışındaki varlığı sınırlıdır

Rakım Aralığı: 900–2000 metre

Aktiflik: Gündüzleri aktif (diurnal); ilkbahardan sonbahara kadar gözlemlenir

Habitat Özelliği: Kuru, taşlık ve düşük bitki örtüsüne sahip açık alanları tercih eder

Davranış ve Ekoloji

Beslenme: Küçük böcekler, karınca larvaları, küçük örümcekler

Davranış: Oldukça hızlı ve çeviktir; taş altı ve çalı köklerine gizlenir

Savunma: Kuyruk bırakma (ototomi), hızlı kaçış

Güneşlenme: Sabah saatlerinde taş ve kayaların üzerinde güneşlenir

Yırtıcılar: Yılanlar, kargagiller, sansar ve gelincikler

Üreme Bilgileri

Üreme Zamanı: Mayıs – Temmuz

Çiftleşme: Erkekler dişilere kur davranışı gösterir; alan savunması yapar

Yumurta Sayısı: 2–5 arası (boyut küçük olduğu için az sayıda)

Yumurtlama Yeri: Taş altı, kuru toprak oyukları

Kuluçka Süresi: 30–45 gün

Yavrular: Bağımsız doğar; genelde kısa sürede ergin renklerini alır

Ekolojik Rol

• Kurak ve yarı kurak alanların böcek popülasyonunu kontrol eder
• Türkiye’nin endemik fauna bileşenlerinden biridir
• Bozkır ekosistemlerinin sürdürülebilirliği açısından önemlidir

İnsana Zararlılık Durumu

Zehir: Yok

Isırma: Savunma amaçlı nadirdir, zararsız

Hastalık Riski: Zoonotik hastalık taşıdığına dair kayıt yok

İnsan Etkileşimi: İnsanla doğrudan temastan kaçınır, ürkektir ve hızla saklanır

Yanlış Bilinenler ve Efsaneler

1. “Bu kadar küçükse zehirlidir”
2. Gerçek: Bu tür tamamen zararsızdır ve zehir taşımaz.
3. “Küçük kertenkeleler evlere girer ve yiyeceklere dokunursa hastalık getirir”
4. Gerçek: Böyle bir bulaş riski yoktur; açık arazide yaşar ve ev ortamına girmez.
5. “Bozkırda görüldüğünde kuraklık artar”
6. Gerçek: Tam tersine, bu tür bozkırın sağlıklı işleyişini temsil eder.
7. “Başındaki mavi leke tehlike belirtisidir”
8. Gerçek: Bu sadece üreme dönemindeki erkeklerde görülen doğal bir renktir.
9. “Tarlada görülürse mahsule zarar verir”
10. Gerçek: Zararlı böcekleri tüketerek mahsulü korur.

Bilgi ve araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar:

1. Baran, İ. & Atatür, M. (1998). Türkiye Herpetofaunası
2. Sindaco, R. & Jeremčenko, V. (2008). The Reptiles of the Western Palearctic
3. Uğurtaş, İ. H. et al. (2002). Lacerta parva'nın Türkiye’deki yayılımı
4. Reptile Database – www.reptile-database.org
5. Eremchenko, V. K. & Szczerbak, N. N. (1986). On the taxonomy of Lacerta parva group

Fotoğraf: Yasin Çalışkan