Actiniidae
Genel Bilgi
Actiniidae familyası, deniz şakayıkları (Actiniaria) takımının en geniş ve en yaygın familyalarından biridir Bu familyaya ait türler genellikle kayalara, kabuklara veya deniz tabanına tutunarak yaşayan sabit canlılardır Vücut yapıları yumuşak ve silindirik olup renkleri oldukça çeşitlidir Actiniidae üyeleri genellikle kıyıya yakın sığ sularda yaşar, ancak bazı türleri derin denizlerde de bulunabilir
Bu familyanın üyeleri deniz ekosistemlerinde hem yırtıcı hem de barınak sağlayıcı canlılardır Küçük balıklar, planktonlar ve omurgasızlarla beslenirler, ayrıca bazı türler simbiyotik ilişkilerle başka canlıları da korurlar (örneğin palyaço balıklarıyla)
Taksonomi
Alem Animalia
Şube Cnidaria
Sınıf Anthozoa
Alt sınıf Hexacorallia
Takım Actiniaria
Familya Actiniidae
Morfolojik Özellikler
Vücut genellikle silindirik veya hafif konik yapıdadır
Ağız kısmı çevresinde bir veya birkaç sıra dokunaç bulunur
Dokunaçlarda nematosist adı verilen yakıcı kapsüller bulunur
Vücut duvarı kalın kaslı ve mukus salgılayan yapılardan oluşur
Renkleri kırmızı, turuncu, pembe, yeşil, mor ve beyaz tonlarında olabilir
Gerçek iskelet yapısı yoktur vücut içi basınçla dik durur
Habitat ve Ekoloji
Genellikle kayalık zeminlerde, resiflerde ve midye kabukları üzerinde yaşar
Kıyı bölgelerinde gelgit hattına yakın yerlerde yoğun olarak bulunurlar
Bazı türler kabuklu canlılarla simbiyotik yaşar
Gece aktif hale gelirler ve küçük omurgasızlarla beslenirler
Zehirlilik Durumu
ZEHİRLİ
Actiniidae familyası üyeleri zehirli nematosist hücrelerine sahiptir Bu hücreler avlarını felç edici toksinler içerir İnsan derisiyle temas ettiğinde genellikle hafif yanma, kızarıklık ve kaşıntı oluşturur Ancak bazı türlerin teması duyarlı kişilerde şiddetli ağrı veya alerjik reaksiyonlara yol açabilir
Zehirlenme Belirtileri
Yanma ve batma hissi
Ciltte kızarıklık ve şişlik
Kaşıntı ve uyuşma
Nadir durumlarda baş dönmesi ve mide bulantısı
Tedavi ve İlk Yardım
Temas eden bölge deniz suyu ile yıkanmalıdır
Tatlı su kullanılmamalıdır çünkü nematosistlerin patlamasına neden olabilir
Kalan dokunaç parçaları cımbızla alınmalıdır
Sirke veya zayıf asidik çözeltiler kullanılabilir
Ağrı için soğuk kompres uygulanabilir
Alerjik reaksiyon gelişirse doktora başvurulmalıdır
Ekolojik Önemi
Deniz ekosistemlerinde barınak ve koruma sağlayan önemli canlılardır
Resif ekosistemlerinde simbiyotik ilişkiler yoluyla biyolojik çeşitliliği desteklerler
Bazı türleri çevresel değişimlere duyarlı olup ekolojik sağlık göstergesi olarak değerlendirilir
Türkiye’de Görülen Bazı Türler
Actinia equina – Kırmızı deniz şakayığı
Actinia mediterranea – Akdeniz deniz şakayığı
Anemonia viridis – Yeşil deniz anemonu (yakın akraba)
Kaynaklar
Stephenson TA 1921 On the Classification of Actiniaria
Fautin DG 2013 Hexacorallians of the World Database
Daly M et al 2007 The Phylogeny of Actiniaria
Bilecenoğlu M 2014 Türkiye Deniz Omurgasızları
IUCN 2024 Marine Invertebrates Data
