YILANLAR
Dünyaya nazaran Türkiye'de çok fazla zehirli yılan bulunmaz. Bu zehirli yılanların tamamını engerekler oluşturur.Ülkemizde yeni keşfedilen ve Türkiye'nin tek kobra türü olan Mısır kobrası yeni kayıt altına alınmıştır. Yılanlar herkesin bildiğinin aksine çok faydalı ve yararlı canlılardır.Her canlının bir savunma mekanizması olduğu gibi yılanların da buna benzer özellikleri vardır. Kimi ölme taklidi yaparken kimi zehirleri ile kendilerini savunur; bazıları da sahip oldukları hız sayesinde kaçarak kendilerini tehlikeden korurlar.
Foto:Dmitry Mikhirev
Tehlikelere karşı hayatta kalmanın yanında, besin elde etmekte gerekli olduğundan yılanların yapıları aslında bizlere güzel ip uçları vermektedir.
Türkiye'de bulunan zehirli tüm yılanlar küçüktür ve (Koca engerek hariç ) yavaş hareket eder. Bu sebeple bir avı yakalamak onlar için neredeyse mümkün değildir, özellikle kemirgenler bu canlıların ana besin maddeleri arasında olduğundan zehirleri bunun için çok önemlidir. Düşündüğümüzde, böyle bir eksiğimiz varsa bir yetenek geliştirmek zorundayız demektir. Zehirli yılanlar genelde pusu kurarak avlanır. Bir kenarda sessizce ve sabırla bekler, önlerinden geçen avları ısırarak zehirlerini bedenlerine zerk eder. Daha sonra yılan avın kokusunu alarak avını bulur ve yutar. Zehirli yılanların hareketlerinin ağır olması kendilerine olan müthiş güvenleri ile alakalıdır. Onlar zehirlerinin ne işe yaradığını bilmektedir.
Ülkemizde bulunan zehirsiz yılanların geneli 1 metrenin üzerindedir [ipliksi(Myriopholis macrorhyncha) ve kör yılan(typhlops vermicularis) hariç]. Bu yılanlar neredeyse her bakımdan zehirli yılanlara karşı daha yeteneklidirler. Hem av hem avcı pozisyonunda daima çok hızlıdırlar.
Foto:TimVickers
Anadolu'nun her bölgesinde farklı farklı uçuk hikâyeler anlatılır. Örnek verecek olursak: "Yılan beni 3 km kovaladı, yılan adama ok gibi saplandı, yılan 8 metre idi yolu kaplamış, arabayı kovaladı," vb. Hayal gücüne bağlı olan bu hikâyelerin sonu hiçbir zaman gelmedi.
Yılanlar diğer canlılara göre farklılık gösterirler: kulakları yoktur, bunun için yaklaşan tehlikeyi duyamazlar, ancak yalnız titreşimi algılarlar; dillerinde bulunan özel kemoreseptörler sayesinde havayı analiz ederler; göz yapıları termal kamera özelliğindedir ve ısıyı hareket halinde çok rahat hissedebilirler.
Foto:Benny Trapp
Yılanlar ve Zehirleri
Genel olarak engereklerde hemotoksit yapıya sahip zehir vardır. Bu zehir doku ve kan hücrelerini altüst eder. Zehrin en kötü yanı kanın pıhtılaşmasına engel olmaktır.
Kobra ve mercan yılanlarında nörotoksit zehir vardır. Bu zehir genel sinir sistemine saldırır. Ölüm solunum kaslarının yapısını kaybetmesi ve görevini yapamamasından kaynaklanır.
Bu kadar korkutucu bilgilerden bahsediyoruz, ama yılan zehirleri hayatımızın her alanında bizlere yardımcı olmaktadırlar. Özellikle sağlık alanında birçok ilacın yapımında (ağrı kesici, kan pıhtılaşmasını engelleyici, kalp damar sağlığı gibi) kullanılırken, bugün hâlâ bilim insanları bu canlılar ve zehirleri üzerinde araştırmalar yapmaktadırlar.
Foto:www.greelane.com
Yılanlar ile nerde nasıl karşılaşırız ?
Bir çok yılan aslında gece avcılarındandır, gündüz görmek neredeyse inkansızdır. Bazı davranışlardan ötürü yılanlar ile göz göze geliriz. Şundan emin olun yılanlar size asla zarar vermek adına saldırmazlar. Bu saldırışların çoğu aslında caydırmaya ve korkutmaya yöneliktir. Bir yılanı gördüğünüzde yapmanız gereken şey sakin kalmanız, bunu neden diyorum bazen ormanlık alanlarda yürürken adımımızı attığımız yeri hesaplayamayız bir bakmışsınız ayağınızın ucunda bir engerek !
Sakin ve tehdit den uzak bir hal alın, çok yavaş bir biçimde sakince ayağınızı yada farklı uzvunuzu geriye doğru çekin ve hiç birşey olmamış gibi yolunuza devam edin, bir yılan asla sizi takip etmez ve size kovalamaz. Siz korktuysanız unutmayın ki oda korkmuştur. Bir yılanın en agresif olduğu dönem gömlek yani deri değiştirme ve çiftleşme dönemleridir. Hatta öyleki zehirli yılanların zehirleri o dönem daha etkili olabiliyor.
Yılanlar gündüz genelde oyuk içleri, taş altları, çalı çırpı altları, döşemelerin altlarında kısaca serin olan her yerde olabilirler. Geceleri ise bu yazdıklarımın dışında ve çevresinde av pozisyonlarındadırlar.
Foto:Tech Explorist
Yılan ısırmaları
Normal şartlarda bir yılanın size ısırması neredeyse imkansızdır. Yılan ısırmalarına ne yazık can havliyle hareket eden yılanlar sebep olmaktadır. Üzerine basmadığınız ve yakın tehdit etmediğiniz bir yılan size ısırmaz.
Bazı yanlış algılar vardır ve bu yavru yılanların zehirsiz olduğu, bazı bilim adamlarının yavru yılanların zehrinin daha etkili olduğunu söyler, sadece yetişkinlere göre daha az zerk ederler. Yavru yılanlar yumurtadan çıktıklarından itibaren zehirlidirler.
Yılan ısırıklarında ilk yardım
Maalesef ülkemizde belli kanunlar olduğu için bu konuya fazla girmeden kısa keseceğim. (sırası ile takip ediniz)
1 . Isırılan kişi tekrar ısırılmaması için derhal alandan uzaklaştırılır
2 . Derhal ısıran yılanın fotoğrafını çekin, gerekiyorsa yakalayın yapamıyorsanız öldürün.(Bazı öneriler maalesef üzücü ,bizler her canlının yaşamasını isteriz ama hastahanede uygulanacak yanlış tedavi yönteminin insanları öldüreceğini unutmayınız)
3 . Isırılan kişi derhal rahat edebileceği bir yerde uzatılmalı ve efor sarfetmesi ,heyecanlanması ve panik yapması engellenmeli
4 . Yukardaki yollar izlenirken Acil servisi arayınız ve durumu ve yerinizi sakince bir şekilde anlatınız.
5 . Isırılan bölgeyi temizleyin, asla ısırılan bölgeyi kesmeyin, emmeyin bunları uygularsanız eğer hem ısırılan kişiye daha fazla zarar vermiş hemde kendinizi zehire bulaştırmış olursunuz.
6 . ASLA ISIRILAN ALANA TURNİKE ATMAYIN.
7 . Isırılan uzuv üzerinde asla yüzük ,saat, bileklik hatta dar pantolon ve kıyafet bulundurmayın varsa hemen çıkarın, zehrin etkisine göre şişme yaşanabilir ve bu durum kangran e sebep olabilir.
8 . Eğer yerleşim yerinden uzak bir alandaysanız ve arabanız var ise ambulansı beklemeniz size zaman kaybettireceği için hastayı fazla kıpırdatmadan dikkatli ve panik yapmayacak şekilde götürün(yapacağınız paniğin araç kullanmanızda aşırı derecede etkisi olacağından sakin kalmanız gereklidir)
9 . Zehirsiz yılan ısırıklarını basite almayın, bir çok hastalık size etkileyebileceğinden doktora görününüz.
10 . Eğer buz varsa yanınızda buz masajı faydalı olacaktır.(ısırılan alanın çevresi)
11 .Isırılan bölge vucuda sabitlenmelidir.
12 . Eğer sizin ulaşmanız ve onların size ulaşmasının zor olduğu durumlarda uygulayabileceğiniz bir yöntem bu normal şartlarda yapmayınız. Isırılan bölgenin beş santim üstünden başlayarak yukarı doğru fazla sıkı olmayacak şekilde sarınız, bu kan akışını ve dolaşımını yavaşlatacaktır, tekrar söylüyorum bu yapacağınız şey ASLA TURNİKE olmamalıdır.
Ahmet Taşçı
Slider foto:https://www.hongkongsnakeid.com/
shutterstock