Evcil domuzların yabani atası olarak bilinir. Orta Avrupa'nın çoğunda, Akdeniz Bölgesi'nde (Kuzey Afrika Atlas Dağları dâhil) ve Endonezya'da olmak üzere Asya'nın büyük bir bölümünde, ormanlık alanlarda yaşar.
Yaban domuzuna benzer hayvanlar arasında, Afrika'da Warthog ve Amerika'nın güneybatısında Peccary veya Javelina bulunur. Peccary ve Warthog, domuzların taksonomik genlerini paylaşmazlar. Peccary aslında farklı bir aileden gelir. Yaban domuzları oldukça yüksek istilacı türler arasında yer almaktadır.
YABAN DOMUZU ÖZELLİKLERİ
Yaban domuzlarının, yetişkin erkekleri 200 kg, bazen 300 kg'a kadar ulaşabilir ve 1,8 metre uzunluğa kadar çıkabilirler. Tehdit edildiklerinde veya köşeye sıkışırlarsa agresif hâle gelebilirler ve dişleriyle yaralanmalara neden olabilirler. Bununla birlikte bu oldukça nadirdir. Genellikle dişi domuz yavrularını savunma ihtiyacı duyduğunda bu saldırganlık daha da çok ortaya çıkar.
YABAN DOMUZU DAVRANIŞI
Yaban domuzları, "siren" adı verilen gruplar hâlinde yaşarlar. Sirenler tipik olarak yaklaşık 20 hayvan grubundan oluşur ancak 50'nin üzerinde gruplar da görülmüştür. Tipik bir grupta iki veya üç dişi domuz ve yavruları vardır; yetişkin erkek yaban domuzuları, sonbahar üreme mevsimi dışında bu grupların bir parçası değildir ve genellikle tek başlarına bulunurlar. Çiftleşme genellikle iklime bağlıdır ve bu da gıda mevcudiyetini doğrudan etkileyebilir. Dişilerin beslenme ihtiyaçları karşılanmazsa üreme baskılanabilir. Kızgınlık döngüleri genellikle 21-23 gün sürer. Bir dişi domuzun gebelik süresi 108-120 gün sürer. Dişiler yaklaşık 10 aylıkken üreme yeteneğine sahip olurlar ve erkekler yaklaşık 5-7 ayda cinsel olarak olgunlaşırlar.
Yenidoğan domuz yavruları 0,4-0,8 kg ağırlığındadır ve 8-12 haftada sütten kesilirler. 5-6 yaşına kadar büyümeye devam ederler. Bir seferde tipik olarak beş domuz yavrusu doğabilir ancak bir çiftleşmede 13'e kadar yavru doğma durumu da olur. Bu yaşam alanının özelliklerine bağlı olarak değişebilir. Yaban domuzları yılda bir veya iki kez üreyebilir.
Yaban domuzları genellikle gececidir, gün batımından şafağa kadar yiyecek ararlar ancak hem gece hem de gündüz dinlenme dönemleri vardır. Bunun nedeni avcıların en çok gün içinde aktif olmalarıdır. Yaban domuzları, fındık, çilek, leş, kökler, yumrular, çöpler, böcekler, küçük sürüngenler, hatta genç geyikler ve kuzular dâhil hemen hemen karşılaştıkları her şeyi yiyebilirler.
Yaban domuzları, özellikle de bilinen türlerse ekosistemler üzerinde genellikle olumsuz bir etkiye sahiptir. Bölgedeki diğer hayvanların yaşam alanlarına çok zarar verebilirler. Dişiler, doğurmaya hazırlanırken yuva yapımında yeni ağaçların büyüme yeteneklerini etkileyecek şekilde, fidanları ve diğer odunsu bitkileri kullanırlar ve bu esnada bunu ya dalları kopararak ya da tamamen köklerinden sökerek yaparlar. Yiyecek ararken, toprağı ve küçük çalılıkların yerini değiştirerek (sökme ve savurma şeklinde toprağın çıplak kalmasını sağlayarak) erozyona ve toprağın bozulmasına sebep olurlar. Araştırmalar, yaban domuzlarının erişebildiği arazilerde tohum sağ kalımı ve başarısının yanı sıra birçok bitki için tür zenginliğinin azaldığına vurgu yapmıştır. Yaban domuzları, Trichinella türleri, Toxoplasma gondii , Gongylonema gibi çeşitli parazitleri taşırlar.
Yaban domuzlarında bulunan Parazitler
* Nematodlar (Trichinella)
* Nematodlar (Gongylonema)
* Protozoa (Toxoplasma gondii)
* Lungworms (Metastrongylus elongatus)
* Böbrek kurtları (Stephanurus dentatus)
* Mide solucanları (Physocephalus seksalatus)
* Ascarids (Ascaris lumbricoides)
* Kamçılı kurtlar (Trichuris suis)
* Amerikan köpek kenesi (Dermacentor Variabilis)
* Domuz biti (Haematopinusu suis)
YABAN DOMUZU TARİHİ
Yaban domuzlarının 17. yüzyılda Büyük Britanya'da nesli tükenmiştir ancak yaban domuzu çiftliklerinden kaçtıktan sonra son zamanlarda bazı bölgelerde, özellikle de Weald'da (İngiltere'nin güneyindeki bir bölge) vahşi üreme popülasyonları ile geri dönmüşlerdir.
Yaban domuzları hem lezzet olarak görülen etleri için hem de mahsullere ve ormanlara verdikleri zararı azaltmak için avlanırlar. Tarihsel olarak yaban domuzu avı, geleneksel özel bir yaban domuzu mızrağı kullanılarak mızrakçı grupları tarafından yapılırdı.
Yaban domuzu kılı, 1930'larda sentetik malzemelerin icadına kadar diş fırçasının üretiminde sıklıkla kullanıldı. Kıllar genellikle yaban domuzunun boyun bölgesinden geliyordu; yumuşak olduğu için popülerdi. Fakat kıllar yavaş kurumaya ve genellikle bakteri tutmaya başladığından ağız hijyeni açısından uygun olmadığından daha sonra kullanımından vazgeçildi.
Yaban domuzu popülasyonunun çoğunun nesli tükenme tehlikesi yoktur. Dünya çapında nüfuslarını kontrol etmeye ve azaltmaya yönelik birçok program vardır.
Yazı: Ahmet TAŞÇI
Fotoğraflar:Sky News-Woodland Trust-Heavenly Holland-NPR-https://www.mdpi.com/2076-2615/11/1/98/htm-Fieldsports Journal