Bahçenizde bir çalı üzerinde ya da bir taşın kenarında kahverengi, sert, köpük benzeri bir kütle buldunuz mu?
Yapraklar sonbaharda düşmeye başladığında, insanlar genellikle bu garip görünümlü oluşumları bahçe bitkilerinde, taş kenarlarında, ölü ağaç parçaları üzerinde bulur ve ne olduklarını merak ederler. Birçok insan bunun bir tür koza olduğunu tahmin ediyor. Bu böcek aktivitesinin bir işareti olmasına rağmen, bir koza değildir. Bu köpüklü yapı, peygamber devesinin -Manidae ailesindeki bir böcek- yumurta kesesidir.
Çiftleştikten kısa bir süre sonra, dişi peygamber devesi, bir dal veya başka bir uygun yapıya bir yığın yumurta bırakır. Bir seferde sadece birkaç düzine ya da 400'e kadar yumurta bırakabilir. Karnında özel aksesuar bezleri kullanan anne mantis, yumurtalarını polistirene benzer bir kıvamda, hızla sertleşen köpüklü bir maddeyle kaplar. Bu yumurta kasasına "ootheca" denir. Tek bir dişi peygamber devesi, sadece bir kez çiftleştikten sonra birkaç oothecae (çoğul ootheca) bırakabilir.
Peygamber develeri (mantisler) tipik olarak yaz sonunda veya sonbaharda yumurtalarını bırakırlar ve nimfler kış aylarında ootheca içinde gelişir. Köpüklü kılıf, yavruları soğuktan yalıtır ve yırtıcılardan korunmayı sağlar. Minik peygamber devesi nimfleri hâlâ yumurta kasasının içindeyken yumurtalarından çıkarlar.
Çevresel değişkenlere ve türlere bağlı olarak, nimflerin oothecadan çıkması üç ila altı ay sürebilir. İlkbaharda veya yaz başında genç mantislerin, keseden çıkan nimflerin beslenmeye ihtiyaçları vardır. Yumurtadan çıktıtklarında küçük omurgasızları avlamaya hazırdırlar. Öyle açtırlar ki hemen yiyecek bulmak için dağılmaya başlarlar.
Biyolojik mücadele amacıyla birçok ülkede bu canlıların nimflerini bahçıvanlara ya da tarımla uğraşan kişilere satmaktadırlar.
Peygamber Develerinin Erkeklerini Yemesi
Birçok insan hâlâ bunun neden kaynaklandığını bilmiyor. Öyle ki bilim adamları cinsel yamyamlığın (sexual cannibalism) üremede ciddi görevler aldığını savunmaktadır. Çifleşme sonrası dişinin erkeğini yedikten sonra daha fazla sağlıklı yumurta bıraktığı gözlemlenmiştir. Erkek mantislerin beden parçaları, yumurta bırakımı esnasında dişiyi uyarmakta ve sağlıklı yumurtaların olması için destek sağlayıcı malzeme olarak görev almaktadır.
Başka bir kaynağa göre de:
Erkek peygamber devesi, çiftleşme esnasında beyin inhibisyonu ve karındaki bir ganglion ile çiftleşme hareketlerini kontrol eder. Dişi daha fazlasını isteyeceğinden, erkek peygamber devesinin kafasını koparmak ister. Çünkü erkeğin inhibisyonlarını kaybedeceğini ve böylece çiftleşmeye devam edeceğini çok iyi bilmektedir.Bu da dişinin yumurtalarını daha fazla dölleyebileceği anlamına geliyor.
Cinsel yamyamlık, mantidler arasında yaygındır. Ayrıca bazı akrep ve örümcek türleri arasında daha az ölçekte de olsa görülür.
Yazı: Ahmet TAŞÇI