Braconidlerin büyük çoğunluğu, özellikle Coleoptera , Diptera ve Lepidoptera'nın larva halindeyken, ancak aynı zamanda bazı hemimetabolus(Hemimetabolizma veya tamamlanmamış metamorfoz ve paurometabolizma olarak da adlandırılan hemimetaboli, üç farklı aşama içeren belirli böceklerin gelişme modudur: yumurta, nimf ve yetişkin aşaması ) böcekleri ( yaprak bitleri , Heteroptera , Embiidina). Parazitoidlerdir.
Braconidlerdeki erken larva gelişimi, normalde majör hayvan filumlarını karakterize eden, senkitale karşı holoblastik bölünme gibi önemli açılardan göreceli olarak yakından ilişkili cinslerin keşfi gibi sürprizlere de yol açtı (Grbic ve Strand, 1998; Grbic, 2000)! Yetişkin böceklerin (özellikle Hemiptera ve Coleoptera'nın ) parazitliği de bilinmektedir ve iki alt familyanın üyeleri (Mesostoinae ve Doryctinae) bitkiler üzerinde mazı oluşmuna sebep olur.
Çifcilik ve bağ bahçe işleri ile uğraşanlar domates boynuzlu kurtlarını mutlaka görmüşlerdir. Domates boynuz kurtları ( Manduca quinquemaculata ) domates yetiştiricileri için ciddi bir sorundur. Bu tırtılların büyük bir iştahı vardır ve bir domates bitkisine hızla zarar verebilir ve bitkilerin solmalarına sebep olabilirler. Braconid yaban arıları (Braconidae familyası) zararlı böcekleri kontrol altında tutarak önemli hizmet eden muhteşem canlılardır. Bilindiği gibi her arı tozlaşmaya değil aynı zamanda zararlı türlerin kontrol edilmesinde de yer alarak bizlere ve ekosisteme katkı sağlamaktadır.
Açıklama
Braconid yaban arıları, şekil olarak büyük farklılıklar gösteren oldukça küçük bir yaban arısı grubudur, bu nedenle bir uzmanın yardımı olmadan onları doğru bir şekilde tanımlamayı pek beceremeyebilirsiniz. Yetişkinler nadiren 15 mm'den fazla uzunluğa ulaşabilirler .
Braconid yaban arıları, yakın kuzenleri ichneumonid eşekarısına benzerler. Peki bu arılar nasıl yaşar ve yaşam döngüsü bizi neden ilgilendirir !
Dişi yaban arısı, yumurtalarını boynuzlu domates kurdu tırtılının dış derisi altına bırakır. Daha sonra yumurtadan çıkan larvalar boynuz kurtlarının iç kısımlarıyla beslenmeye baslarlar ve çıkacakları güne kadar tırtılı içten tüketirler daha sonra deri altından çıkarak tırtılın dış derisi üzerine kozalarını yaparlar. Aslında aşağıdaki fotoğrafda gördüğünüz yumurta değil kozaldır. Bir çok insan bunların ne olduklarını merak etmiştir. Artık biliyorsunuz.
Diyet:
Braconid yaban arısı yetişkin olarak nektar ile beslenir ve aynı zamanda birçoğu hardal türü olmak üzere ve havuç bitkisi ailesi türlerini gezerek tozlaşmaya da yardımcı olurlar.
Larva olarak braconidler, konakçı organizmalarını tüketir. Braconid eşekarısının belirli alt familyaları, belirli konakçı böcek grupları üzerinde uzmanlaşmıştır. Bazı örnekler şunlardır:
- Aphidiinae - yaprak bitlerinin parazitoidleri
- Neoneurinae - işçi karıncaların parazitoidleri
- Microgastrinae - tırtılların parazitoidleri
- Opiinae - sinek parazitoidleri
- Ichneutinae - testere sineklerinin parazitoitleri ve yaprak tırtılları
Yaşam döngüsü:
Hymenoptera takımının tüm üyeleri gibi, braconid eşekarısı dört yaşam evresiyle tam metamorfoz geçirir : yumurta, larva, pupa ve yetişkin. Yetişkin dişi genellikle konakçı organizmanın içine veya üzerinde ovipozlaşır(yumurta bırakma) ve braconid yaban arısı larvası yumurtadan çıkınca, konakçıda beslenmeye hazır hale gelir. Larvalar gerekli zamanı tamamladıktan sonra kozalarını konakçı böceğin gövdesi üzerinde bir grup halinde bırakırlar.
Braconid yaban arıları vücutlarında polidnavirüs (Polydnaviridae ailesinin bir üyesidir. Şu anda bu ailede 2 cinse bölünmüş 53 tür bulunmaktadır. Polidnavirüsler parazitoid eşekarısı ile simbiyotik bir ilişki oluşturur ayrıca güveler ve kelebekler) parazittir ) genlerini taşır . Virüs, dişi içinde geliştikçe braconid yaban arısı yumurtalarında çoğalır. Virüs yaban arısına zarar vermez, ancak yumurta konakçı bir böceğe bırakıldığında polidnavirüs aktive olmaya başlar. Virüs, konakçı organizmanın kan hücrelerinin parazitoid yumurtayı yabancı bir davetsiz misafir olarak tanımasını engelleyerek canlının bundan habersiz olmasını sağlar.
Dağılım
Braconid yaban arısı ailesi, en büyük böcek ailelerinden biridir ve dünya çapında 40.000'den fazla türü var olduğu tespit edilmiştir.
Ahmet TAŞÇI
Kaynaklar :
van Achterberg, C. 1984. Essay on the phylogeny of Braconidae (Hymenoptera: Ichneumonoidea). Entomol. Tidskr. 105: 41-58.
van Achterberg, C. 1993. Illustrated key to the subfamilies of the Braconidae (Hymenoptera: Ichneumonoidea. Zool. Verhand. 283: 1-189.
van Achterberg, C. 1997. Braconidae: an illustrated key to all subfamilies. CD-ROM produced by ETI and available from Springer-Verlag, NY.
van Achterberg, C. and D. L. J. Quicke. 1992. Phylogeny of the subfamilies of the Braconidae: a reassessment assessed. Cladistics 237-264.
Austin, A. D. and P. C. Dangerfield (1998) Biology of the Mesostoa kerri Austin and Wharton (Insecta: Hymenoptera: Braconidae: Mesostoinae), an endemic Australian wasp that causes stem galls on Banksia marginata Cav. Austral. J. Bot. 46:559-569.
Basibuyuk, H. H., A. P. Rasnitsyn, K. van Achterberg, M. G. Fitton and D. L. J Quicke. 1999. A new, putatively primitive Cretaceous fossil braconid subfamily from New Jersey amber (Hymenoptera: Braconidae). Zool. Script. 28: 211-214.
Beckage, N. E. 1993. Games parasites play: the dynamic roles of proteins and peptides in the relationship between parasite and host. Chapter 2, pp. 25-57 in: Beckage, N. E., S, N. Thompson and B. A. Federici, eds., Parasites and Pathogens of Insects, Volume 1: Parasites, Academic Press, San Diego.
Belshaw,R., M. Dowton, D. L. J. Quicke and A. D. Austin. 2000. Estimating ancestral geographical distributions: a Gondwanan origin for aphid parasitoids? Proc. R. Soc. Lond., B, Biol. Sci. 267: 491-496.
Belshaw, R., M. Fitton, E. Herniou, C. Gimeno and D. L. J. Quicke. 1998. A phylogenetic reconstruction of the Ichneumonoidea (Hymenoptera) based on the D2 variable region of 28S ribosomal RNA. Syst. Entomol. 23: 109-123.
Belshaw, R., C. Lopez-Vaamonde, N. Degerli and D. L. J. Quicke. 2001.Paraphyletic taxa and taxonomic chaining: evaluating the classification of braconine wasps (Hymenoptera: Braconidae) using 28S D2-3 rDNA sequences and morphological characters. Biol. J. Linn. Soc. 73: 411-424.
Belshaw, R. and D. L. J. Quicke. 1997. A molecular phylogeny of the Aphidiinae (Hymenoptera: J. Braconidae). Mol. Phylo. Evol. 7: 281-293.
Chen,X.-X., M. -H. Piao, Whitfield and J. -H. He. 2003. A molecular phylogeny of the subfamily Rogadinae (Hymenoptera: Braconidae) based on the D2 variable region of 28S ribosomal RNA. Acta Entomologica Sinica 46: 209-217.
Dangerfield, P. C., A. D. Austin and J. B. Whitfield. 1999. Systematics of the world genera of Cardiochilinae (Hymenoptera: Braconidae). Invert. Tax. 13: 917-976.
Dowton, M. 1999. Relationships among the cyclostome braconid (Hymenoptera: Braconidae) subfamilies inferred from a mitochondrial tRNA gene rearrangement. Mol. Phylo. Evol. 11: 283-287.
Dowton, M., A. D. Austin and M. F. Antolin. 1998. Evolutionary relationships among the Braconidae (Hymenoptera: Ichneumonoidea) inferred from partial 16S rDNA gene sequences. Insect Mol. Biol. 7: 129-150.
Dowton, M., R. Belshaw, A. D. Austin and D. L. J. Quicke. 2002. Simultaneous molecular and morphological analysis of braconid relationships (Insecta: Hymenoptera: Braconidae) indicates independent mt-tRNA gene inversions within a single wasp family. J. Mol. Evol. 54: 210-226.
Grbic, M. 2000. "Alien" wasps and evolution of development. BioEssays 22: 920-932.
Grbic, M. and Strand, M. R. 1998. Shifts in the life history of parasitic wasps correlate with pronounced alterations in early development. Proceedings of the National Academy of Sciences of the USA 95: 1097-1101.
Infante, F., P. Hanson and R. Wharton. 1995. Phytophagy in the genus Monitoriella (Hymenoptera: Braconidae) with description of new species. Ann. Entomol. Soc. Amer. 88: 406-415.
Kambhampati,S., Voelkl,W. and Mackauer,M. 2000. Phylogenetic relationships among genera of Aphidiinae (Hymenoptera:Braconidae) based on DNA sequence of the mitochondrial 16S rRNA gene. Syst. Entomol. 25: 437-445.
Mardulyn, P. and J. B. Whitfield. 1999. Phylogenetic signal in the COI, 16S and 28S genes for inferring relationships among genera of Microgastrinae (Hymenoptera: Braconidae): evidence of a high diversification rate in this group of parasitoids. Mol. Phylo. Evol. 12: 282-294.
Mason, W. R. M. 1983. A new South African subfamily related to Cardiochilinae (Hymenoptera: Braconidae). Contrib. Amer. Entomol. Inst. 20: 49-62.
Matthews, R. W. 1974. Biology of Braconidae. Ann. Rev. Entomol. 19: 15-32.
Quicke, D. L. J. 1986. Preliminary notes on homeochromatic associations within and between the afrotropical Braconinae (Hym., Braconidae) and Lamiinae (Col., Cerambycidae). Entomol. Month. Mag. 122: 97-109.
Quicke, D. L. J. 1987. A new subfamily of Braconidae, the Vaepellinae, based on a new genus and species from Ghana (Insecta, Hymenoptera). Zool. Script. 16: 73-77.
Quicke, D. L. J. 1993. The polyphyletic origin of endoparasitism in the cyclostome lineages of Braconidae (Hymenoptera): a reassessment. Zool. Meded. 67: 159-177.
Quicke, D. L. J. and C. van Achterberg. 1990. Phylogeny of the subfamilies of the family Braconidae (Hymenoptera: Ichneumonoidea). Zool. Verhand. 258: 1-95.
Quicke, D. L. J., H. H. Basibuyk, M. G. Fitton and A. P. Rasnitsyn. 1999. Morphological, palaeontological and molecular aspects of ichneumonoid phylogeny (Hymenoptera, Insecta). Zool. Script. 28: 175-202.
Quicke, D. L. J. and R. Belshaw. 1999. Incongruence between morphological data sets: an example from the evolution of endoparasitism among parasitic wasps (Hymenoptera: Braconidae). Syst. Biol. 48: 436-454
Rasnitsyn, A. P. 1983. Ichneumonoidea (Hymenoptera) from the Lower Cretaceous of Mongolia. Contrib. Amer. Entomol. Inst. 20: 259-265.
Sanchis, A., A. LaTorre, F. Gonzalez-Candelas, and J. M. Michelena. 2000. An 18S rDNA based molecular phylogeny of Aphidiinae (Hymenoptera: Braconidae). Mol. Phylogen. Evol. 14: 180-194.
Sharkey, M. J. 1993. Family Braconidae. Pp. 362-395 in: Goulet, H. and J. T. Huber, eds., Hymenoptera of the World: An Identification Guide to Families. Agriculture Canada.
Sharkey, M. J. and D. B. Wahl. 1992. Cladistics of the Ichneumonoidea (Hymenoptera). J. Hymenopt. Res. 1: 15-24.
Shaw, M. R. and T. Huddleston. 1991. Classification and Biology of Braconid Wasps (Hymenoptera: Braconidae). Handbooks for the Identification of British Insects, Vol. 7, Part 11. Royal Entomological Society of London.
Shaw, S. R. 1995. Braconidae. Pp. 431-463 in: Hanson, P. E. and I. D. Gauld, eds. The Hymenoptera of Costa Rica, Oxford University Press.
Stoltz, D. B. 1986. Interactions between parasitoid-derived products and host insects: an overview. J. Ins. Physiol. 32: 347-350.
Stoltz, D. B. and S. B. Vinson. 1979. Viruses and parasitism in insects. Adv. Virus Res. 24: 125-171.
Stoltz, D. B. and J. B. Whitfield. 1992. Viruses and virus-like entities in the parasitic Hymenoptera. J. Hymenopt. Res. 1: 125-139.
Tobias, V. I. 1967. A review of the classification, phylogeny and evolution of the family Braconidae (Hymenoptera). Entomol. Rev. 46: 387-399.
Wharton, R. A. 1993a. Bionomics of the Braconidae. Ann. Rev. Entomol. 38: 121-143.
Wharton, R. A. 1993b. Review of the Hormiini (Hymenoptera: Braconidae) with a description of new taxa. J. Nat. Hist. 27: 107-171.
Wharton, R. A. 2001. Can braconid classification be restructured to facilitate portrayal of relationships? Pp. 143-153 in: Austin, A. D. and M. Dowton, eds., Hymenoptera: Evolution, Biodiversity and Biological Control. CSIRO Publishing, Collingwood, VIC.
Wharton, R. A., P. M. Marsh and M. J. Sharkey, eds. 1997. Manual of the New World genera of the family Braconidae (Hymenoptera). Int. Soc. Hymenopt. Spec. Pub. 1.
Wharton, R. A., P. M. Marsh, M. J. Sharkey and I Mercado, eds. 1998. Manual para los Generos de la Familia Braconidae (Hymenoptera) del Nuevo Mundo. Int. Soc. Hymenopt. Spec. Pub. 1. (Spanish edition of 1997 publication above).
Wharton, R. A., S. R. Shaw, M. J. Sharkey, D. B. Wahl, J. B. Woolley, J. B. Whitfield, P. M. Marsh and J. W. Johnson. 1992. Phylogeny of the subfamilies of the family Braconidae (Hymenoptera: Ichneumonoidea): a reassessment. Cladistics 8: 199-235.
Whitfield, J. B. 1990. Parasitoids, polydnaviruses and endosymbiosis. Parasitol. Today 6: 381-384.
Whitfield, J. B. 1992. The polyphyletic origin of endoparasitism in the cyclostome lineages of Braconidae (Hymenoptera). Syst. Entomol. 17: 273-286.
Whitfield, J. B. 1997. Molecular and morphological data suggest a single origin of the polydnaviruses among braconid wasps. Naturwiss. 84: 502-507.
Whitfield, J. B. 2002. Estimating the age of the polydnavirus/braconid wasp symbiosis. Proceedings of the National Academy of Sciences of the USA 99: 7508-7513.
Whitfield, J. B. and S. Asgari. 2003. Virus or not? phylogenetics of polydnaviruses and their wasp carriers. J. Ins. Physiol. 49: 397-405.
Whitfield,J. B., P. Mardulyn, A. D. Austin, and M. Dowton. 2002. Phylogenetic relationships among microgastrine braconid wasp genera based on data from the 16S, COI and 28S genes and morphology. Syst. Entomol. 27: 337-359.
Whitfield, J. B. and W. R. M. Mason. 1994. Mendesellinae, a new subfamily of braconid wasps (Hymenoptera, Braconidae) with a review of relationships within the microgastroid assemblage. Syst. Entomol. 19: 61-76.
Fotoğraflar:Wikipedia-Reddit-Biritannica-Ukrainian Biodiversity Information Network