Çam kese güvesi larvaları veya tırtılları, çam (Pinus) ve diğer bazı kozalaklı ağaç türlerinin sağlığı için olduğu kadar insan ve hayvan sağlığı için de bir tehlikedir.
Çam kese güvesi Güney Avrupa, Kuzey Afrika ve Orta Doğu'nun bazı bölgelerine özgü bir türdür. Bununla birlikte, canlı bitkilerdeki uluslararası ticaretini ile kuzeye doğru genişlemektedir ve şimdi Macaristan, İsviçre ve Fransa'daki Paris bölgesi gibi yerlerde görülmeye başlanmıştır.
Çam kese güvesi tırtılları çam ağaçlarının ve diğer kozalaklı ağaç türlerinin iğneleriyle beslenir ve çok sayıda ağaçlarda ciddi şekilde zarara sebep olmaktadır. Bu, ağaçları zayıflatarak diğer haşerelerin veya hastalıkların saldırılarına ve kuraklık veya sel gibi çevresel streslere karşı daha savunmasız hale getirmektedir.
Bu tırtılların ürtiker veya tahriş edici bir protein içeren binlerce küçük tüyleri vardır. Bu kıllar insanlarla ve hayvanlarla temas ederse, ağrılı cilt, göz ve solunursa boğaz tahrişi ve deri döküntülerine nadir durumlarda alerjik reaksiyonlara neden olabilirler.
Bu türü tanımak o kadar kolay değildir normal bir kişi için ama tarifi sayesinde uzmanlarca tanınması kolaydır. Tırtıllar tüylü ve mavi bantlı turuncu-kahverengidir, kış ve erken ilkbaharda ağaçlarda veya çam ağaçlarına karşı toplu hareketleri ile tarif edilebilir.
Görüntü ve davranış olarak oldukça dikkat çeken bir böcek olan Çam Kese Böceği genellikle çam ormanlarında oluşturdukları uzun sıralarla ve çam dallarındaki keselerle fark edilirler. Şubat ayı sonrasında özellikle çam ormanlarında yoğun olarak görülen, çam ağaçlarının yoğun olduğu yürüyüş rotalarında ilerlerken bu böceklere oluşturdukları alerjik etkiler nedeniyle dikkat edilmelidir.
Thaumetopoeidae familyasından pul kanatlı böcek türü. Özellikle Akdeniz, Ege ve Marmara bölgesi çam ormanlarında bulunur. Yöresel olarak ağu böce gibi isimlerle de anılır (tşk. Alkan). Aslında bir kelebek türüdür. Etkileri nedeniyle orman zararlısı olarak nitelendirilmektedirler. Üzerlerinde bulundukları ağaçları öldürmeseler de üst üste bir kaç yıl bu böceğin etkilerine maruz kalan (yaprak ve öz su kaybı) ağaçların boy büyümesi gerilemekte ve hacim kaybı gözlemlenmektedir. Ayrıca zayıf düşen ağaç başta kabuk böcekleri olmak üzere diğer zararlıların saldırısına açık hale gelir. Bu nedenle çam kese böceği ile ilgili mücadele yöntemleri uygulanmaktadır. Mücadele konusunda pek çok yöntem uygulanmış ve olumlu sonuca ulaşılmıştır.
Tırtıl yaşamsal olarak iki dönemde etki gösterir.
İlk dönem, ilk soğukların başladığı dönemle ilişkilidir. Yumurtadan çıkışları ile birlikte kışlık keselerini örmeye başladıkları Ekim-Şubat dönemidir. Bu dönem üçüncü deri değiştirme evresine kadar sürer.
İkinci dönemde ise üçüncü deri değişiminden itibaren krizalitleşme için toprağa inmeye başlarlar. Isı 6°C’nin altında seyrettiğinde yuvalarından çıkmazlar. Bu dönemde kışlık keselerini ağızlarından salgıladıkları ipeğimsi ve parlak bir madde ile devamlı takviye ederler. Kese zamanla parlaklığını kaybedip matlaşır. Çam Kese Böceği genellikle geceleri (havanın kapalı olması durumunda gündüzleri de) beslenirler.
Pupa Evresi
Bu evrede toprağa inen tırtıllar kendilerine kestane renginde oval birer koza örerler. 4 ay devam eden krizalit dönemi sonunda (Eylül ayında) ergin hale ulaşır ve topraktan çıkarlar.
Üreme
Ağustos sonu-Eylül başı gibi kelebekler kozayı delerek topraktan çıkarlar.
Dişi kelebek yumurtlamaya hazır durumdadır. Çiftleştikten hemen sonra erkek kelebek ölür. Dişi kelebek çiftleştikten sonra bir gün içerisinde yumurta koçanını hazırlar ve ardından ölür.
Mücadele
Toprak altındaki krizalitler 4 yıl toprak altında kalabilirler. Krizalitlerin tamamı aynı sene ergin hale gelmediği ve topraktan çıkmadığı için mücadele yöntemlerinde dört yıllık periyotlar takip edilir.
Şubat-Mart aylarında çam ağalarının yoğun olduğu alanlarda toprağa inen çam kese böceği larva döneminde ve temas halinde kılları üzerinden alerji geliştirme potansiyeli oluşturmaktadır. El ile temas durumunda kurdeşen (ürtiker) şeklinde temas dermatiti (egzama) oluştuğu gözlenmektedir
Temas dışında rüzgar ve hava yolu ile ciltle temas etmesi mümkündür. Bu nedenle çam kese böceğinin yoğun olarak bulunduğu bölgelerde yer alan Likya Yolu, Karia Yolu gibi rotalar ve İstanbul Adaları gibi yerlerde ağaç altında ve civarında hareket ederken dikkat edilmelidir.
Olsası bir durumunda !
İstemeden de olsa böyle bir olaya maruz kaldığınızda bölgeyiz asla kaşımayın , soğuk su ile müdahale ediniz . ( soğuksu kaşınma hissini azaltacaktır) En yakın bir hastane kuruluşuna gidiniz. Eğer hastane uzak bir alanda ise izleyeceğiniz bir kaç yolu sizlerle paylaşıyorum.
Biliyorsunuz ki bu tırtılların kılları sizleri alerji edecek etikiye sahiptir ve bunlardan kurtulmalıyız. Gözle görülemeyecek kadar küçük olan bu kıllardan nasıl kurtulacağız peki !
Yazacağım uygulamaları çok iyi anlamalısınız , yapamacak olacaksanız yada anlamamış olursanız denemeyiniz.
Tırtıllar bir bölge ile temas ettikten sonra o bölgede kızarıklık ve tahriş başlar, kıllar toksik bileşen içermektedir, bu sebeple kaşıntı ve alerjik etki bu kılların vücudunuz da kalması ile alakalı artıp azalacaktır.
Koli bandı
Koli bandı yöntemi : Bir koli bandı alınız ve iki uçundan tutarak tahriş bölgesinden 10 cm geriden başlayarak fazla bastırmamak şartıyla süpürme yapma yöntemi uygulayabilirsiniz . Yapışkan malzeme bu kılların bir nebze olsada alınmasını sağlayacaktır
Siyah sıvı maske yöntemi
Bu yöntem hem koruyucu hemde kurtarıcıdır. Tüp haldeyken gayet akışkan ve ince noktalara nüfus edebilme özelliğine sahip bu maske kozmetik alanlarının da yüzde bulunan siyah nokta çıkarmaya yarayan bir üründür. Bu ürünü bu tırtıl ve arı iğneleri için hatta ısırgan bitkilerinin kıllarından kurtulmak için rahatlıkla ve güvenle kullanabilirsiniz. Yakısal olarak hızlı uygulanabilir ve hızlı kuruyan bir ündür. Ürünü tahriş bölgesine dökünüz ve kurumasını bekleyin. kuruduktan sonra yukarı doğru ( ağda gibi) yavaşça çekiniz.
Unutmamanız gereken bu tahriş bölgelerine bası uygulamamanızdır.
Kaynaklar:
Ahmet Taşçı
Çam Kese Böceği (Thaumetopoeo pityocampa Shiff) ile Biyolojik Mücadele, Mehmet Ali ONARAN, Mustafa KATI, BAÜ Fen Bil. Enst. Dergisi Cilt 12(2) 21-27 (2010)
Çam Kese Böcekleri İle Biyolojik Mücadele Ediyoruz, T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Orman Genel Müdürlüğü
Çam Kese Böceğinin Kızılçam Büyümesi Üzerine Etkileri, T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Orman Genel Müdürlüğü
Çam Kese Böceği, ağaçlar.net
Orman ve Ağaçlandırma Sahalarında Zarar Yapan Önemli Böcekler ve Mantarlar, T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı Orman Genel Müdürlüğü, İstanbul Orman Bölge Müdürlüğü
Prof. Dr. Yonca Tabak, Tırtıl Alerjisi
Çam kese böceği hastanelik etti