Ağaçlara uzun uzun bakmış olabilir veya etrafta dolaşmış hemen hemen herkes, ağaç gövdelerinde ve ağaçların normal büyümesinden farklı görünen diğer kısımlarında tuhaf görünümlü, hatta bazen tümör benzeri büyümeler görmüştür. Bu büyümeler iyi huylu (canlıya bağlı olmayanl) olma eğiliminde olsa da, bazıları konakçı bitkiye zararlı veya yıkıcı olabilmektedir. Bunların hepsi bitki kanserleri olarak düşünülebilir ve büyümeler, insanlar görüldüğü gibi düşünülsede bu kanser türü diğer kanserlerden çok önemli farklılıklar gösterse de tümörler olarak da isimlendirilir.
Çoğunlukla ağaçlarda bulunan yaygın bir kanser benzeri büyüme türüne cadı süpürgesi denir. Bir cadı süpürgesi, genellikle dal uçlarına yakın dallarda, odunsu bir bitkide oluşan anormal büyümenin çoğalmasıdır. Yıllar geçtikçe bu anormal durumda büyüme eğilimindedir ve vasküler sistemin bozulması nedeniyle büyüdüğü sürgünün ölmesine neden olur. Cadı süpürgesi olarak adlandırılır çünkü anormal büyüme, ortak bir noktadan çıkan birçok kısa dal ile bir süpürge kafasına benzer bir yapıda olduğu için bu adı almıştır.
Cadı süpürgesinin nedeni, ilkbaharda çınar antraknozu ( Apiognomonia veneta ) adı verilen dal uçlarına zarar veren yaygın bir hastalıktır . Hastalığın bir sonucu olarak ortaya çıkan hücre ölümü veya mutasyonu, kalan canlı hücrelerin anormal şekilde gelişmesine neden olur ve bu her yıl gerçekleştiğinde süpürge benzeri yapılar oluşturur.
Celtis türlerinin cadı süpürgesini geliştirdiği de biliniyor, ancak nedeni net olarak bilinmemektedir. Cadı süpürgesi , köknar süpürgesi pası ( Melampsorella caryophyllacearum ) ile istila edildiğinde subalpin köknar ( Abies lasiocarpa ) gibi birçok kozalaklı ağaçta da oluşur . Ayrıca parazitik bitki cüce ökseotu ( Arceuthobium türleri) ile istila edildiğinde lodgepole çamını da ( Pinus contorta ) etkiler .
Diğer ağaç “kanserleri” türleri arasında burllar da dahil olmak üzere mazı ve fasiyasyon adı verilen düzleştirilmiş oluşumlar bulunur.
Mazı
Mazı, ağaçların (ve diğer bitkilerin) çoğu yerinde oluşabilen, biraz düzensiz büyüme veya tümörlerdir. Mazı ve diğer ağaç tümörlerine bakteriler, virüsler, böcekler ve diğer organizmalar neden olabilir. Bununla birlikte, değişmiş durumlarında büyümeye başladıklarında, orijinal nedensel organizma artık mevcut olmasa bile, genellikle büyümeye devam edebilirler. Bu, değişmiş büyümenin enfeksiyon veya saldırı noktasındaki ağacın hücrelerinin genetiğindeki mutasyonlardan kaynaklanabileceği anlamına gelir. Aslında, ağaç tümörlerinin çoğu zaman bariz bir nedeni yokmuş gibi görünür ve ağaç dokularındaki spontan genetik mutasyonlardan kaynaklanabilir.
Böceklerin neden olduğu ağaç izleri genellikle tümöre benzer ve böceklerin içlerinde yaşamasını sağlayacak şekilde oluşan yapraklarda veya genç saplarda oluşur. Bu, onları yırtıcılardan korurken, ağacın özü veya dokularıyla beslenmelerine izin verir.
Burl
Kabuklar, ağaç gövdelerinde ve özellikle ağaç gövdelerinde büyüyen odunsu makilardır. Aşağı yukarı yuvarlak olma eğilimindedirler. Nispeten yavaş büyürler, muhtemelen düzensiz büyümeleri normal bir vasküler sistem geliştiremeyecekleri anlamına gelir; bu nedenle hızlı büyümek için yeterli su ve besin almazlar. Tanım gereği, bir burl çoğunlukla ağaç kabuğu ile çevrili odunsu dokudan oluşur ve ağaç ustaları tarafından çok aranır. Düzensiz büyümeleri, torna tezgahı üzerinde kaselere ve diğer eşyalara dönüştürülebilen oldukça şekilli ahşaplar oluşturur. Kabuklar genellikle yüzeylerinde büyüyen yapraklara sahip küçük dallara sahiptir ve gövdenin bir tarafından büyüyebilir veya hatta bir ağacın gövdesini çevreleyebilirler.
Kanser Benzerlikleri ve Farklılıkları
Tüm bu büyümeler esasen bitki kanserleri olarak düşünülebilir ve büyümeler tümörler olarak değerlendirilir. Kanserler gibi, bağlandıkları bitki artık onları destekleyemeyene kadar büyümeye devam ederler. Damar sistemini bozduklarında, su kaynaklarını ve hayatta kalmak için gereken diğer malzemeleri almasını engeller ve yaşam sistemlerini kaybederler. Bu, bazı hayvan kanserlerinin bitki parçalarını fiziksel olarak bozarak ve kan akışını bozarak (bazen kanseri "beslemek" için bir alana fazladan kan akışına neden olarak) zarar verme veya öldürme şekline çok benzer.
Bitki kanserleri ile hayvan kanserleri arasındaki temel fark, bitkinin diğer kısımlarına veya diğer bitkilere kolayca yayılamamasıdır. Bir bitki kanserinden kurtulmak için, tümörleri veya büyümeleri bağlanma noktalarının altında budayabilirsiniz. Genellikle geri gelmezler. En azından o şekilde geri dönmeyecekler. Hatta ağaç işlerinde kullanmak için bir daldaki veya gövdedeki büyük bir kabartıyı kullanmak isteyebilirsiniz, ancak kalan ağacın hasarını en aza indirmek için nereden kesileceğini belirlemek zor olabilir.
Öyleyse, başlık sorusunun yanıtı, "Ağaçlar kanser olabilir mi?" gerçekten değil, ama bir çeşit olabilir.
Ahmet TAŞÇI
Fotoğraflar :Sara Bakhshi-reddit-wikiwand-pinterest-brandonwoodstudios-Alamy Stock Photo