Isoptera
Termitler hamamböceklerine yakın akraba olan diğer bir böcek grubudur. Bu benzerlik termitlerle ağaç hamamböceğinin (familya; Cryptocercidae) davranışsal ve ekolojik benzerliklerden kaynaklanmaktadır. bu hamamböceği ormanda devrilen ağaçlarda yaşarlar. Odun lifleri ile beslenen odun hamamböceği, sindirim sistemlerinde bulunan simbiyotik (ortak yaşayan) mikroorganizmalarla bu besini sindirir. Küçük aileler şeklinde yaşarlar ve dişiler genç yavrularını kollar ve gözetirler. Termitler ve odun hamamböcekleri birbirlerine oldukça yakındırlar çünkü her ikisi de benzer habitatlarda yaşar, benzer besinleri tüketir, aynı sindirim şekli ile besinlerini sindirir ve her iki grupta yavrularını gözetir ve kollarlar.
Termitler gerçek sosyal yaşam gösteren tek yarıbaşkalaşım (hemimetabolous) gösteren böcek takımıdır. Bu takıma bağlı türler oldukça geniş yuva yaparlar ve tüm koloni orada yaşar. Her yuvada üremeyi sağlayan bir kral ve bir kraliçe bulunur. Bu iki bireyden zamanla yüzlerce veya binlerce işçi ve asker termit bireyleri oluşur. Hamamböcekleri (cockroaches) ve peygamberdeveleri (mantids) gibi termitlerde tropik ve yarı tropik iklimlerde oldukça yoğun olarak bulunurlar .
Ekonomik Önemi
Termitler ayrıştırma işlevinde önemli bir rol üstlenirler. Tropik ve yarı tropik habitatlarda yoğun populasyon oluşturduklarında ormanda devrilen ölü odunların üçte birini bir yıl içerisinde doğaya geri kazandırırlar. Termitler eğer besin tercihlerini insanların evlerindeki ahşap malzeme, inşa edilen yapılar, orman ve diğer ticari ürünler üzerinde yaparlarsa ekonomik zararlı konumuna gelirler (15)
Bunları Biliyor musunuz?
* Termitler tropikal ormanlarda en fazla dominant olan türdür. Bir metrekare alanda 2000 ile 4000 birey arasında olabilirler. Bu sayı bazen metrekarede 10.000’e kadar çıkabilir. Ağırlıkları toplamı aynı bölgede yaşayan tüm omurgalıların ağırlıklarından daha fazladır.
* Bazı termitler oldukça geniş ve ayrıntılı yuva yaparlar. Avustralya’da Nasutitermes triodidae türünün yuvası 6-7.5 metre uzunluğunda ve 3-3.5 metre çapında olabilmektedir. Bir yuvada milyonlarca işçi bulunabilir.
* Termitler odun liflerini sindiremezler. Bu yüzden sindirim sistemlerinde simbiyotik olarak yaşayan protozoa veya bakteriler bu sindirim işini termitler için yaparlar.
* Makrotermitler (altfamilya; Termitidae), mantar yetiştirirler. İşçiler bitki liflerinden kompost haline getirirler ve diğer görevli bireyler bu kompost üzerine simbiyotik mantarın sporlarını aşılarlar. Termitler daha sonra olgunlaşan mantarları yerler.
* Afrika termitleri Macrotermes subhyalinus, karaliçelerinin vücutları yumurtalarından dolayı oldukça iri bir konuma gelebilir. Tam olarak yumurta ile dolu olduklarında 14 cm uzunluğunda ve 3.5 cm çapında bir vücuda sahip olabilir. Yumurta bırakmaya başladığında ise günde 30.000 yumurta bırakır .
Gökhan Aydın
Isparta-2016
