Adalia bipunctata
Adalia bipunctata
Latince Adın Kökeni ve Anlamı
- Adalia: Bu cins adı, bilimsel olarak ilk tanımlayan kişi olan Fabricius tarafından verilmiştir. Etymolojisi kesin değildir, ancak adlandırma genellikle klasik isimlerden türetilmiştir.
- bipunctata:
- Latince bi- (iki) + punctata (noktalı) → “iki noktalı”
- Anlamı: “İki siyah noktalı uğur böceği” – en tipik morfolojik özelliğine gönderme
Bilimsel Sınıflandırma
- Alem: Animalia
- Şube: Arthropoda
- Sınıf: Insecta
- Takım: Coleoptera (Kınkanatlılar)
- Familya: Coccinellidae (Uğur Böcekleri)
- Cins: Adalia
- Tür: Adalia bipunctata (Linnaeus, 1758)
Yayılış ve Habitat
- Yayılış:
- Avrupa, Kuzey Afrika, Orta Asya, Kafkasya
- Sonradan Kuzey Amerika’ya da taşınmıştır
- Türkiye’deki varlığı:
- Marmara, Ege, Karadeniz ve İç Anadolu’da yaygındır
- Habitat tercihleri:
- Yapraklı ağaçlar (özellikle meşe, akçaağaç, kavak), çalılıklar, bahçeler, parklar
- Şehir içi yeşil alanlardan kırsal tarlalara kadar geniş alanlarda bulunabilir
Morfolojik Özellikler
- Boyut: 4–6 mm
- Renk varyasyonu:
- En tipik form: Parlak kırmızı zemin üzerinde iki siyah nokta
- Diğer formlar:
- Tersine: siyah zemin üzerine kırmızı noktalar (melanik form)
- Noktasız veya çok noktalı bireyler daha nadirdir
- Pronotum:
- Genellikle beyaz zemin üzerine siyah desenli (yüze benzeyen şekil)
- Larva:
- Gri-siyah renkli, üzeri dikenimsi çıkıntılı, sırt kısmında turuncu lekeler bulunur
Ekoloji ve Beslenme
- Beslenme:
- Öncelikli olarak yaprak bitleri (aphidler) ile beslenir
- Ayrıca beyazsinekler, tripsler ve unlu bitler gibi yumuşak gövdeli böcekleri de avlayabilir
- Larvalar da avcıdır:
- Günde onlarca aphidi tüketebilir
- Yaşam döngüsü:
- Yumurtadan ergin forma ortalama 4–6 haftada geçer
- Bir dişi ömrü boyunca birkaç yüz yumurta bırakabilir
Biyolojik ve Tarımsal Önemi
- Doğal biyolojik mücadele ajanı:
- Özellikle tarım ve seralarda pestisit kullanmadan zararlı kontrolünde tercih edilir
- Bazı bireyleri bakteriyel simbiyontlar taşır (örn. Wolbachia) – bu durum renk varyasyonlarını etkileyebilir
- Yoğun aphid baskısı olan alanlara salım yapılabilir (entegre zararlı yönetimi)
Kültürel ve İlginç Bilgiler
- Avrupa'da “gerçek uğur böceği” olarak bilinir
- Orta Çağ’da köylüler tarafından tarla koruyucusu olarak saygı görmüştür
- Kırmızı renk ve iki nokta, birçok halk inanışında “şans ve sadelik” simgesidir
- Bazı çocuk kitaplarında uğur böceği karakterleri bu türden ilham alır
