Plantae

Tanım ve Genel Bilgiler

Bitkiler, çoğunlukla çok hücreli, sıklıkla fotosentetik ökaryotik olan canlılardır. Tarihsel olarak algler ve mantarlar da bitki olarak sınıflandırılmış olsa da, modern bitki tanımlarının hiçbirinde bu iki grup Bitkiler Alemi altında kategorize edilmemektedir. Buna rağmen, "yeşil bitkiler" olarak bilinen Viridiplantae isimli klad altında, çiçekli bitkiler, koniferler ve diğer açıktohumlu bitkiler, eğreltiotları, kurtayakları, boynuzotları, ciğerotları, yosunlar ve yeşil algler bulunur (kırmızı ve kahverengi algler grubun dışında tutulur).

Yeşil bitkilerin tamamında selüloz yapılı hücre duvarı bulunur ve birçoğu enerjilerini kloroplastlarını kullanarak fotosentez yoluyla güneş ışığından elde eder. Kloroplastlar, endosimbiyoz yoluyla siyanobakterilerin atasal bitki hücrelerine katılmasıyla evrimleşmiş organellerdir. Kloroplastlar içinde klorofil a ve klorofil b isimli yapılar bulunur - ki bunlar, bitkilere yeşil rengini veren kimyasallardır. Bazı bitkiler ikincil parazitik veya mikotrofik olabilirler. Bu tür bitkiler normal miktarda klorofile sahip değildir ve yeterince fotosentez yapamazlar. Bitkiler, "nesil değişimi" adı verilen eşeyli üreme yöntemiyle ürerler; ancak bitkilerde eşeysiz üreme de yaygındır.

Yeşil bitkiler, gezegenimizdeki oksijenin büyük bir kısmını sağlarlar ve Dünya'daki ekosistemlerin çoğunun temelinde yer alırlar.

Evrimsel Tarih ve Taksonomi

Bitkilerin evrimi, daha basit yapılıdan daha karmaşık yapılı olana doğru yaşanmıştır. En erken bitkiler olan alg matlarından başlayıp, briyofitler, likopodlar, eğreltiotlarından geçip, karmaşık açıktohumlular ve kapalı tohumlulara doğru bir evrim yaşanmıştır. Bu canlıların çoğu günümüzde de varlıklarını sürdürmektedir.

Evrim tarihindeki ilk alg birikintisine günümüzden 1.2 milyar yıl önce rastlamaktayız. Ancak kara bitkilerinin izleri, günümüzden yalnızca 450 milyon yıl önceye, yani Ordovisyen Periyodu'na gitmektedir. Yeni yapılan bazı çalışmalar, Prekambriyen kayaçlarda da karmaşık fotosentetik bitkilerin var olduğunu düşündürmektedir. Bu durumda fotosentetik bitkilerin tarihi günümüzden 1 milyar yıl öncesine kadar uzanıyor olabilir. Bitkilerin ilk olarak tatlısularda evrimleşip sonradan karalara adapte olduğu görüşü, en yaygın bitki evrimi hipotezlerinden birisidir. Ancak yakın zamanda yapılan çalışmalar, bitkilerin karasal tek hücreli alglerden evrimleşmiş olabileceğini göstermektedir.

Bitkiler, Dünya'nın her yerine yayılmış haldedir. En nadir bulundukları yerler, kuzey tundralarıdır. Bitkiler, genellikle bulundukları bölgelerin biyomlarını tanımlamak için kullanılırlar; çünkü yapısal olarak en temel canlı gruplarından birisi bitkilerdir.

Diyet

Bitkiler, fotosentetik canlılardır. Yani ışıktan aldıkları enerjiyi kullanarak kendi besinlerini üretirler. Bunu yapmalarının temel yolu, klorofil pigmentidir. Yeşil bitkilerin tamamında iki adet klorofil bulunur: klorofil a ve klorofil b. Bunlardan ikincisi, kırmızı ve kahverengi alglerde bulunur.

Popülasyon ve Koruma Statüsü

Dünya'da 300.000 ila 315.000 arası bitki türü bulunmaktadır. Bunların büyük bir kısmı (yaklaşık 275.000'i) tohumlu bitkilerdir.

İnsanlarla Etkileşim

Bitkiler, insanların kullandığı yemişleri, meyveleri ve sebzeleri üretirler. İnsanlar tarafından binlerce yıldır evrimin Yapay Seçilim mekanizması yoluyla kültürlenmektedirler. Bitkiler; insanlar tarafından süs, yapı malzememesi, yazı malzemesi, ilaç ve eczacılık gibi amaçlarla kullanılmaktadır.

Etimoloji

Bitkiler Alemi'nin İngilizce karşılığı olan plant sözcüğü, Latincede "yeşermek", "filizlenmek", "kesmek" anlamına gelen planta sözcüğünden türetilmiştir. Türkçedeki bitki sözcüğü de, "bitmek" eyleminden türetilmiştir.

Kaynak: https://evrimagaci.org/