Vücut yapıları itibarıyla yıldıza benzedikleri için denizyıldızı olarak adlandırılırlar. Denizyıldızlarının boyutları 0,5mm'den, 90 cm’ye kadar ulaşabilir. Genellikle renklerinde sarı veya turuncunun donuk tonlarına rastlanır, ancak birçok parlak renkli denizyıldızı da mevcuttur. Dünya’ya dağılmış yaklaşık 2.000 denizyıldızı türü bulunmaktadır. Çoğunlukla kayalık sahiller boyunca, sığ sularda ve ülkemize kıyısı olan tüm denizlerimizde yaşamaktadırlar.
Çoğu türün gövdesi konik şeklindedir. Genellikle kol sayısı beş iken, bu sayı bazı türlerde 25'e kadar çıkabilir. Bazı denizyıldızlarında ise beşgen vücut yapısı gözlemlenir ve diskin kenarından dışa doğru kollar uzanmaz. Her kol, vücut boşluğunun ve vücut organlarının bir uzantısını içerir. Cildin altında bulunan kalkerli plakalar ağı, harici bir iskelet oluşturur; plakalar bağ dokusu ile birleşir ve kas oluşur; bununla birlikte sert görünümlü denizyıldızına önemli ölçüde esneklik kazandırır. Bazı türlerin hareketli kalker dikenleri deriden dışa doğru çıkmıştır.
Tüp Ayaklar
Vücudun alt bölgesinde ortada bir ağız bulunur ve bütün kollarında uzanan bir oluk taşır. Oluklar, tüp ayakları adı verilen küçük, esnek uzantıların sıralarını içerir. Denizyıldızları, ekinodermlere özgü hidrolik veya su-vasküler bir sistemle çalıştırılan tüp ayakları ile hareket ederler. Denizyıldızları, bu sistemin yayılan kanallarında dolaşan deniz suyunu, tüp ayakları ile içeri alır; vücut yapısı ve kolları genişler. Her tüp ayağı bağlı bulunduğu kaslar tarafından ileri geri hareket ettirilir. Tüp ayakları vantuzlarla donatılmıştır; denizyıldızı tüp ayaklarının bir kısmı ile tutunabileceği herhangi bir şeyi kavrayarak ve kendini ileri çekerek, istediği yönde hareket edebilir. Baş aşağı çevrilmiş bir denizyıldızı, kolunu aşağı doğru çevirip tüp ayaklarıyla kendini düzeltebilir.
Duyusal Dokunaçlar
Her kolun sonunda, sudaki kimyasallara ve titreşimlere cevap veren kısa bir duyusal dokunaç ve kırmızı ışığa duyarlı göz damlasına benzer bir yapı vardır. Bir denizyıldızı genellikle ışığı ve hareketi algılamak için bir kolunun ucunu yukarı kaldırır.
Avlanma
Denizyıldızları etobur canlılardır. Birçok türün üyeleri çıkıntılı mideye sahiptir. Büyük ölçüde midye ve istiridye gibi çift kabuklu canlıların olduğu yerde bulunurlar; ticari istiridye yatakları için son derece yıkıcıdırlar. Denizyıldızı avını yakalamak için kollarını çift kabuklu canlıların etrafına sarar, kabuğu tüp ayaklarıyla tutar ve sürekli güçlü emiş ile açar. Kabuğun sadece yaklaşık 1/100 inç (0,25 mm) açılması yeterlidir. Denizyıldızı daha sonra midesini ağzından çıkarır ve avın kabuğunun içine sokar, burada bulunan yumuşak iç dokuları emer ve sindirir.
Üreme
Denizyıldızları yumurtalarını ve spermlerini suya dökerler ve döllenme dışarıda gerçekleşir. Sudaki hareket sayesinde yumurta ve sperm birleşir, iki taraflı simetrik bir larva oluşmasına sebep olur. Larva, serbest yaşayan radyal olarak simetrik yetişkin formuna metamorfize olurken, sabit (bağlı) bir dönem geçirir. Tek bir dişi bir yumurtlamada 2 milyondan fazla yumurta üretebilir. Ancak yumurtalar ve larvalar, birçok deniz hayvanının beslenme diyeti arasında yer alır ve çok azının hayatta kaldığı planktonun bir parçasını oluştururlar.
Yazı: Ahmet TAŞÇI
Fotoğraf :nationalgeographic.com